Het verkopen van vrije software

Er zijn ook ideeën beschikbaar over de verkoop van uitzonderingen op vrije-softwarelicenties, zoals de GNU GPL.

---

Veel mensen denken dat het doel van het GNU-project is om gratis software te verspreiden, of in ieder geval zo goedkoop mogelijk—hooguit genoeg om uit de kosten te komen. Dat is een misverstand.

In werkelijkheid moedigen we mensen die vrije software verspreiden juist aan om zoveel mogelijk geld te vragen. Als een licentie gebruikers verbiedt om kopieën te maken en te verkopen, is dat een niet-vrije licentie. Als dit je verbaast, lees dan vooral verder.

Het Engelse woord “free” heeft twee betekenissen; vrijheid of gratis. Als we het hebben over “free software” dan bedoelen we het achterliggende idee van vrijheid, niet over geld. Beter gezegd: gebruikers hebben de vrijheid om het programma te gebruiken, het te bestuderen en veranderen, en het weer te verspreiden met of zonder die veranderingen.

Vrije programma's worden soms gratis verspreid en andere keren voor een behoorlijke prijs. Vaak is hetzelfde programma op beide manieren op meerdere plekken verkrijgbaar. Het programma is nog steeds vrij ondanks de prijs want gebruikers zijn nog steeds vrij in het gebruik ervan.

Niet-vrije programma's worden meestal duur verkocht, maar soms zal een winkel het gratis weggeven. Hierdoor is het echter nog geen vrije software. Of je nu betaalt of niet, het programma is nog steeds niet-vrij omdat gebruikers hun vrijheid wordt ontzegd.

Aangezien vrije software niet gaat over geld maakt een lagere prijs de software dus niet “meer” vrij. Wanneer je dus kopiën van vrije software verspreidt, kun je er maar beter zoveel mogelijk voor vragen en er iets op verdienen. Verspreiden van vrije software is een prima en legale activiteit; wanneer je dat doet kun je er maar beter wat aan verdienen.

Vrije software is een gemeenschapsproject en iedereen die erop leunt zou naar manieren moeten zoeken om bij te dragen aan die gemeenschap. Voor diegene die het verspreidt kan dit door een deel van de opbrengsten te doneren aan de Free Software Foundation of een ander vrije-softwareproject. Door het financieren van software-ontwikkeling kun je de gemeenschap verder helpen.

Het verspreiden van vrije software is een kans om geld binnen te halen voor de financiering van software-ontwikkeling. Benut die kans!

Om een deel van de opbrengst te kunnen doneren moet je dus wat extra's vragen bij het verspreiden. Als je marge te laag is blijft er niets over om te doneren.

Zullen hogere distributiekosten nadelig zijn voor bepaalde gebruikers?

Mensen maken zich nog wel eens druk vanwege het feit dat hogere bedragen bepaalde gebruikers zullen buitensluiten die dit niet kunnen betalen. Bij private software met een hoge prijs geldt dit inderdaad—maar vrije software verschilt hierin.

Het verschil zit hem in de neiging van vrije software om zich van nature te verspreiden en er zijn meerdere mogelijkheden er aan te komen.

Hamsteraars van software halen alles uit de kast om te voorkomen dat je hun programma gebruikt zonder er eerst hun prijs voor te betalen. Als het duur is dan wordt het inderdaad moeilijker op te brengen voor gebruikers met minder geld.

Bij vrije software hoeven gebruikers geen verspreidingskosten te betalen om het programma te kunnen gebruiken. Ze kunnen het kopiëren van een vriendin die een kopie heeft, of met behulp van een vriendin die netwerktoegang heeft. Of een groep gebruikers kan onderling geld inzamelen en één CD-ROM aanschaffen die ze vervolgens allemaal installeren. Een dure CD-ROM vormt zo geen obstakel wanneer de software vrij is.

Zijn hoge distributiekosten van invloed op het gebruik van vrije software?

Een andere veelgehoorde overweging betreft de populariteit van vrije software. Men denkt dat hoge distributiekosten minder gebruikers tot gevolg zal hebben, of dat een lage prijs gebruikers juist aantrekt.

Dit geldt inderdaad voor private software—maar vrije software is anders. Door het grote aantal mogelijkheden om aan kopiën te komen zijn de distributiekosten veel minder van invloed op de populariteit.

Uiteindelijk bepalen de mogelijkheden van de software en de gebruiksvriendelijkheid de mate waarin vrije software populair is. Veel gebruikers blijven private software gebruiken wanneer vrije programma's niet alles bieden wat zij ermee willen. Dus uiteindelijk, wanneer we meer gebruikers van vrije software willen, zullen we meer vrije software moeten ontwikkelen.

De kortste weg daartoe is het zelf ontwikkelen van ontbrekende vrije software of handleidingen. Maar als je software verspreidt en niet zelf schrijft dan is de beste methode om te helpen het verwerven van fondsen voor het laten schrijven van software.

De uitdrukking “software verkopen” kan ook verwarrend zijn

Strikt genomen betekent “verkopen” het ruilen van goederen voor geld. Een vrij programma verkopen is legaal en wij stimuleren dat.

Wanneer mensen echter denken aan “software verkopen”, stellen ze zich meestal de manier van de meeste bedrijven voor: software privaat maken in plaats van vrij.

Dus, wanneer je het onderscheid niet duidelijk maakt zoals in dit artikel, kun je beter niet praten over “software verkopen” maar over iets anders. Bijvoorbeeld “software verspreiden voor een vergoeding”—wat minder dubbelzinnig is.

Hoge of lage vergoedingen, en de GNU GPL

Met uitzondering van één speciale situatie, zegt de GNU General Public License (GNU GPL - algemene openbare licentie) niets over hoeveel je kan vragen voor een kopie van vrije software. Je kunt niets vragen, een cent, een euro of een miljoen euro. Dat hangt helemaal van jouw en de markt af. Kom dus niet bij ons klagen als mensen geen miljoen willen betalen voor jouw kopie.

De enige uitzondering is het geval waarbij de executeerbare code wordt gedistribueerd zonder de bijbehorende broncode. Degenen die dat doen moeten volgens de GNU GPL de broncode op verzoek overhandigen. Zonder een redelijk maximum bedrag voor de bijdrage op die broncode zou men hier een belachelijk hoog bedrag voor kunnen vragen—een miljoen euro bijvoorbeeld—en zo doen alsof ze broncode vrijgeven terwijl ze dat in werkelijkheid juist niet doen. In dit geval moeten we dus een maximum stellen op de bijdrage voor broncode om de vrijheid van de gebruiker te waarborgen. Normaal gesproken is er echter geen reden om een maximum te stellen aan bijdragen dus hanteren we verder geen limieten.

Soms, wanneer bedrijven op de rand zitten van wat de GNU GPL toestaat pleiten ze om toestemming met de smoes dat ze “voor de GNU software niets in rekening zullen brengen” of iets dergelijks. Dat zal ze niet helpen. Vrije software gaat over vrijheid en de GPL toepassen is het verdedigen van die vrijheid. In het verdedigen van die vrijheid laten we ons niet afleiden door niet ter zake doende details zoals hoeveel een kopie moet kosten. Het gaat over vrijheid en over niets anders.