Πουλώντας ελεύθερο λογισμικό

Μερικές σκέψεις πάνω στις ιδέες των εξαιρέσεων πώλησης για άδειες ελεύθερου λογισμικού, όπως για τη GNU GPL είναι επίσης διαθέσιμες.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το πνεύμα του Έργου GNU είναι ότι θα πρέπει να μη χρεώνετε χρήματα για τη διανομή αντιγράφων του λογισμικού, ή ότι θα πρέπει να χρεώνετε όσο το δυνατόν λιγότερα —απλά αρκετά για να καλυφθεί το κόστος. Αυτό είναι μια παρεξήγηση.

Στην πραγματικότητα, ενθαρρύνουμε τον κόσμο που επαναδιανέμει ελεύθερο λογισμικό να χρεώνει όσο επιθυμεί ή μπορεί. Αν μια άδεια δεν επιτρέπει στους χρήστες να κάνουν αντίγραφα και να τα πουλάν, είναι μια μη-ελεύθερη άδεια. Αν αυτό σας εκπλήσσει, παρακαλούμε διαβάστε παρακάτω.

Η λέξη “ελεύθερο” έχει δύο νόμιμες γενικές σημασίες· μπορεί να αναφέρεται είτε στην ελευθερία ή στην τιμή. Όταν μιλάμε για “ελεύθερο λογισμικό”, μιλάμε για την ελευθερία, όχι για την τιμή. (Σκεφτείτε την “ελευθερία του λόγου” όχι τη “δωρεάν μπύρα”.) Συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης είναι ελεύθερος να τρέξει το πρόγραμμα, να το αλλάξει και να το αναδιανείμει με ή χωρίς αλλαγές.

Τα ελεύθερα προγράμματα διανέμονται μερικές φορές εντελώς δωρεάν και μερικές φορές σε σημαντικά υψηλές τιμές. Συχνά, το ίδιο πρόγραμμα είναι διαθέσιμο και υπό τις δυο μορφές από διαφορετικές προελεύσεις. Το πρόγραμμα όμως είναι ελεύθερο ανεξάρτητα από την τιμή, επειδή οι χρήστες έχουν ελευθερία στη χρήση του.

Τα μη ελεύθερα προγράμματα πωλούνται συνήθως σε μια υψηλή τιμή, αλλά μερικές φορές ένα κατάστημα θα σας δώσει ένα αντίγραφο χωρίς επιβάρυνση. Αυτό δεν το καθιστά ελεύθερο λογισμικό, όμως. Είτε με τιμή, είτε χωρίς τιμή, το πρόγραμμα δεν είναι ελεύθερο επειδή στους χρήστες του αρνείται η ελευθερία.

Δεδομένου ότι το ελεύθερο λογισμικό δεν είναι θέμα τιμής, μια χαμηλή τιμή δεν κάνει το λογισμικό ελεύθερο, ή ακόμα πιο κοντά στο να είναι ελεύθερο. Έτσι εάν αναδιανέμετε αντίγραφα ελεύθερου λογισμικού, μπορείτε να το χρεώσετε με ένα σημαντικό ποσό και να κερδίσετε κάποια χρήματα. Η αναδιανομή ελεύθερου λογισμικού είναι μια καλή και νόμιμη δραστηριότητα· εάν το κάνετε, μπορείτε και να βγάλετε κέρδος από αυτήν.

Το ελεύθερο λογισμικό είναι ένα έργο κοινότητας και καθένας που εξαρτάται από αυτό θα πρέπει να ψάξει για τρόπους να συνεισφέρει στο χτίσιμο της κοινότητας. Για ένα διανομέα, ο τρόπος για να κάνει κάτι τέτοιο είναι να δώσει μέρος του κέρδους σε έργα ανάπτυξης ελεύθερου λογισμικού ή στο Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να προάγετε τον κόσμο του ελεύθερου λογισμικού.

Η διανομή ελεύθερου λογισμικού είναι μια ευκαιρία να συγκεντρώσετε κεφάλαια για ανάπτυξη. Μη την πετάτε!

Για να μπορέσετε να συνεισφέρετε κεφάλαια, θα πρέπει να εξοικονομήσετε κάποια επιπλέον. Εάν χρεώνετε πολύ μικρά τέλη, δεν θα έχετε τίποτα μετά να μοιράσετε για την υποστήριξη της ανάπτυξης.

Θα αποτελέσει πλήγμα για κάποιους χρήστες η μεγαλύτερη τιμή διανομής;

Οι άνθρωποι πολλές φορές ανησυχούν πως μια υψηλή τιμή διανομής θα αφήσει το ελεύθερο λογισμικό εκτός του εύρους των χρηστών που δεν έχουν πολλά χρήματα. Με το ιδιόκτητο λογισμικό, η υψηλή τιμή κάνει ακριβώς αυτό — αλλά το ελεύθερο λογισμικό είναι διαφορετικό.

Η διαφορά είναι πως το ελεύθερο λογισμικό τείνει με φυσικό τρόπο να διαδοθεί και υπάρχουν πολλοί τρόποι να το προμηθευτεί κάποιος.

Οι αποθησαυριστές λογισμικού προσπαθούν με όλες τους τις δυνάμεις για να σας σταματήσουν από το να λειτουργήσετε ένα πρόγραμμα ιδιόκτητου λογισμικού χωρίς να πληρώσετε την πάγια τιμή. Εάν αυτή η τιμή είναι υψηλή, αυτό όντως δυσκολεύει μερικούς χρήστες να χρησιμοποιήσουν το πρόγραμμα.

Με το ελεύθερο λογισμικό, οι χρήστες δεν χρειάζεται να πληρώσουν το τέλος διανομής για να χρησιμοποιήσουν το λογισμικό. Μπορούν να αντιγράψουν το πρόγραμμα από ένα φίλο ο οποίος έχει ένα αντίγραφο, ή με τη βοήθεια ενός φίλου που έχει δικτυακή πρόσβαση. Ή ακόμα, μπορούν μερικοί χρήστες να μαζευτούν, να μοιραστούν την τιμή του ενός CD-ROM και μετά μπορεί ο καθένας τους να εγκαταστήσει το λογισμικό. Μια υψηλή τιμή CD-ROM δεν είναι μεγάλο εμπόδιο όταν το λογισμικό είναι ελεύθερο.

Μια υψηλότερη τιμή διανομής θα αποθαρρύνει τη χρήση του ελεύθερου λογισμικού;

Μια ακόμη κοινή ανησυχία αφορά τη δημοτικότητα του ελεύθερου λογισμικού. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι μια υψηλή τιμή για διανομή θα μείωνε τον αριθμό των χρηστών, ή ότι μια χαμηλή τιμή θα ενθάρρυνε τους χρήστες.

Αυτό είναι αλήθεια όσον αφορά το ιδιόκτητο λογισμικό —αλλά το ελεύθερο λογισμικό είναι διαφορετικό. Με τόσο πολλούς τρόπους να προμηθευτεί κάποιος αντίγραφα, η τιμή της υπηρεσίας διανομής έχει μικρότερη επίδραση στη δημοτικότητα.

Μακροπρόθεσμα, το πόσο πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ελεύθερο λογισμικό καθορίζεται κυρίως από πόσα πολλά πράγματα μπορεί το ελεύθερο λογισμικό να κάνει, και πόσο εύκολο είναι στη χρήση του. Πολλοί χρήστες δεν έχουν ως προτεραιότητά τους την ελευθερία· μπορεί να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το ιδιόκτητο λογισμικό αν το ελεύθερο λογισμικό δεν κάνει όλες τις δουλειές που θέλουν να γίνουν. Επομένως, εάν θέλουμε να αυξήσουμε τον αριθμό των χρηστών μακροπρόθεσμα, πρέπει πάνω απ' όλα να αναπτύξουμε περισσότερο ελεύθερο λογισμικό.

Ο πιο άμεσος τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να γράψετε απαιτούμενο ελεύθερο λογισμικό ή εγχειρίδια. Αλλά αν κάνετε διανομή αντί για συγγραφή, ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε είναι να συγκεντρώσετε κεφάλαια για άλλους να τα γράψουν.

Ο όρος “πώληση λογισμικού” μπορεί επίσης να δημιουργεί σύγχυση

Μιλώντας αυστηρά, “πώληση” σημαίνει εμπορία αγαθών για χρήματα. Η πώληση ενός αντιγράφου ενός ελεύθερου προγράμματος είναι νόμιμη και την ενθαρρύνουμε.

Παρ' όλα αυτά, όταν οι άνθρωποι σκέφτονται για “πώληση λογισμικού”, συνήθως φαντάζονται να την πραγματοποιούν όπως κάνουν οι περισσότερες εταιρείες: κάνοντας το λογισμικό ιδιόκτητο παρά ελεύθερο.

Επομένως, εκτός εάν σκοπεύετε να κάνετε ξεκάθαρες τις διαφορές, όπως κάνει αυτό το άρθρο, προτείνουμε να αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τον όρο “πώληση λογισμικού” και αντ' αυτού να χρησιμοποιήσετε κάποια άλλη διατύπωση. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να αναφερθείτε σε “διανομή ελεύθερου λογισμικού με αμοιβή”— αυτό είναι κάτι το σαφές.

Υψηλά ή χαμηλά τέλη και η GNU GPL

Εκτός από μια ειδική περίπτωση η Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU (GNU GPL) δεν περιλαμβάνει απαιτήσεις για το πόσο μπορείτε να χρεώσετε τη διανομή ενός αντιγράφου ελεύθερου λογισμικού. Μπορείτε να μη χρεώσετε τίποτα ή να χρεώσετε μια δεκάρα, ένα δολλάριο, ή ένα δισεκατομμύριο δολλάρια. Από εσάς εξαρτάται και από την αγορά, γι' αυτό μην παραπονεθείτε σ' εμάς εάν κανένας δε θέλει να πληρώσει ένα δισεκατομμύριο δολλάρια για ένα αντίγραφο.

Η μοναδική εξαίρεση είναι η περίπτωση όπου τα εκτελέσιμα αρχεία διανέμονται χωρίς τον αντίστοιχο πηγαίο κώδικα. Όποιοι το κάνουν αυτό, υποχρεώνονται από τη GNU GPL να παρέχουν τον πηγαίο κώδικα σε ετεροχρονισμένη αίτηση του. Χωρίς κάποιο όριο στο ποσό χρέωσης για τον πηγαίο κώδικα, θα μπορούσαν να ορίσουν ένα τέλος τόσο υψηλό ούτως ώστε κανείς να μη μπορεί να το πληρώσει—όπως ένα δισεκατομμύριο δολλάρια—και επομένως να υποκρίνονται ότι διανέμουν τον πηγαίο κώδικα ενώ στην πραγματικότητα τον κρύβουν. Οπότε σε αυτή την περίπτωση είμαστε υποχρεωμένοι να περιορίσουμε το όριο του τέλους για τον πηγαίο κώδικα, ώστε να εξασφαλιστεί η ελευθερία του χρήστη. Σε φυσιολογικές περιπτώσεις, ωστόσο, δεν υπάρχει δικαιολογία για περιορισμό των τελών διανομής, επομένως δεν τα περιορίζουμε.

Μερικές φορές οι εταιρείες που οι δραστηριότητές τους περνούν τη γραμμή που αναφέρεται στη GNU GPL παρακαλούν για άδεια, λέγοντας ότι “δεν θα χρεώσουν χρήματα για το λογισμικό GNU” ή παρόμοια. Αυτό δεν θα τις οδηγήσει πουθενά με μας. Το ελεύθερο λογισμικό έχει να κάνει με την ελευθερία και η εφαρμογή της GPL υπερασπίζεται την ελευθερία. Όταν υπερασπιζόμαστε την ελευθερία των χρηστών, δεν αποσπώμαστε από παράπλευρα ζητήματα όπως πόσο μεγάλο τέλος διανομής χρεώνεται. Η ελευθερία είναι το ζήτημα, το όλο ζήτημα και το μόνο ζήτημα.