Τι είναι το copyleft;

Το copyleft ^[1] είναι μία γενική μέθοδος για να κάνετε ένα πρόγραμμα (ή άλλο έργο) ελεύθερο και να απαιτείτε όλες οι τροποποιημένες και εκτεταμένες εκδόσεις του προγράμματος να είναι επίσης ελεύθερες.

Ο απλούστερος τρόπος να κάνει κανείς ένα πρόγραμμα ελεύθερο είναι να το θέσει σε δημόσια κτήση, ελεύθερο δικαιωμάτων. Αυτό επιτρέπει στους ανθρώπους να διαμοιραστούν το πρόγραμμα και τις βελτιώσεις του, εάν έχουν αυτό στη σκέψη τους. Αλλά επιτρέπει επίσης σε μη συνεργάσιμους ανθρώπους να μετατρέψουν το πρόγραμμα σε ιδιόκτητο λογισμικό. Μπορούν να κάνουν αλλαγές, πολλές ή λίγες, και να διανείμουν το αποτέλεσμα ως ιδιόκτητο προϊόν. Οι άνθρωποι που λαμβάνουν το πρόγραμμα σ' αυτή την τροποποιημένη μορφή δεν έχουν την ελευθερία που ο αρχικός συγγραφέας τους έδωσε· ο ενδιάμεσος την αφαίρεσε.

Ο στόχος μας στο έργο GNU είναι να δώσουμε σε όλους τους χρήστες την ελευθερία να αναδιανέμουν και να αλλάζουν το λογισμικό GNU. Εάν οι ενδιάμεσοι μπορούσαν να το απογυμνώνουν από την ελευθερία, μπορεί να είχαμε πολλούς χρήστες, αλλά αυτοί οι χρήστες δεν θα είχαν ελευθερία. Έτσι, αντί να θέσουμε το λογισμικό GNU σε δημόσια κτήση, το κατοχυρώνουμε με το “copyleft”. Το copyleft λέει ότι οποιοσδήποτε αναδιανέμει το λογισμικό, με ή χωρίς αλλαγές, πρέπει να μεταβιβάσει και την ελευθερία για περαιτέρω αντιγραφή και αλλαγή του. Το copyleft εγγυάται ότι κάθε χρήστης έχει ελευθερία.

Το copyleft παρέχει επίσης ένα κίνητρο για άλλους προγραμματιστές να προσθέσουν στο ελεύθερο λογισμικό. Σημαντικά ελεύθερα προγράμματα όπως ο GNU μεταγλωττιστής C++ υπάρχουν μόνο εξαιτίας αυτού.

Το copyleft βοηθάει επίσης τους προγραμματιστές που θέλουν να συνεισφέρουν βελτιώσεις στο ελεύθερο λογισμικό να πάρουν την άδεια να το κάνουν αυτό. Αυτοί οι προγραμματιστές συχνά δουλεύουν σε επιχειρήσεις ή πανεπιστήμια που θα κάναν σχεδόν τα πάντα για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Ένας προγραμματιστής/στρια μπορεί να θέλει να συνεισφέρει τις αλλαγές της στην κοινότητα, αλλά ο εργοδότης της μπορεί να θέλει να μετατρέψει τις αλλαγές σε ένα ιδιόκτητο προϊόν λογισμικού.

Όταν εξηγούμε σ' έναν εργοδότη ότι είναι παράνομο να διανέμει τη βελτιωμένη έκδοση εκτός ως ελεύθερο λογισμικό, ο εργοδότης συνήθως αποφασίζει να το απελευθερώσει ως ελεύθερο λογισμικό παρά να το πετάξει.

Για να κατοχυρώσουμε με το copyleft ένα πρόγραμμα, πρώτα δηλώνουμε την ύπαρξη πνευματικών δικαιωμάτων· μετά προσθέτουμε όρους διανομής, οι οποίοι είναι ένα νομικό εργαλείο που δίνει στον καθένα τα δικαιώματα να χρησιμοποιεί, μετατρέπει και αναδιανέμει τον πηγαίο κώδικα του προγράμματος ή κάθε προγράμματος που προκύπτει από αυτό, αλλά μόνο εάν οι όροι διανομής παραμένουν ίδιοι, χωρίς αλλαγές. Έτσι, ο κώδικας και οι ελευθερίες γίνονται νομικά αδιαχώριστες.

Οι προγραμματιστές ιδιόκτητου λογισμικού χρησιμοποιούν τα πνευματικά δικαιώματα για να αφαιρέσουν την ελευθερία των χρηστών· εμείς χρησιμοποιούμε τα πνευματικά δικαιώματα για να εγγυηθούμε την ελευθερία τους. Γι' αυτό και αντιστρέφουμε το όνομα, αλλάζοντας τα πνευματικά δικαιώματα (“copyright”) σε “copyleft.”

Το copyleft είναι ένας τρόπος χρήσης των πνευματικών δικαιωμάτων (ΣτΜ: copyright) επάνω στο πρόγραμμα. Δεν σημαίνει την εγκατάλειψη των πνευματικών δικαιωμάτων· στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο θα έκανε το copyleft αδύνατο. Το “left” στο “copyleft” δεν είναι μια αναφορά στο ρήμα “αφήνω”—μόνο στην κατεύθυνση, η οποία είναι η αντίθετη του “right”.

Το copyleft είναι μία γενική ιδέα· και δεν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει μια γενική ιδέα άμεσα, παρά μόνο μια συγκεκριμένη υλοποίηση της ιδέας. Στο Έργο GNU, οι συγκεκριμένοι όροι διανομής που χρησιμοποιούμε για την πλειονότητα του λογισμικού περιέχονται στη Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU. Η Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU συχνά καλείται, για συντομία, GNU GPL. Υπάρχει ακόμα μια σελίδα Συχνών Ερωτήσεων σχετικά με τη GNU GPL. Μπορείτε επίσης να διαβάσετε το γιατί το ΙΕΛ λαμβάνει μεταβιβάσεις πνευματικών δικαιωμάτων από τους συνεισφέροντες.

Μια εναλλακτική μορφή του copyleft, η Affero Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU (AGPL) είναι σχεδιασμένη για προγράμματα που είναι πιθανόν να χρησιμοποιηθούν σε διακομιστές δικτύου. Η άδεια εξασφαλίζει ότι τροποποιημένες εκδόσεις που χρησιμοποιούνται για να υλοποιήσουν υπηρεσίες διαθέσιμες στο ευρύ κοινό δημοσιεύονται επίσης ως πηγαίος κώδικας στο ευρύ κοινό.

Μια συμβιβασμένη μορφή του copyleft, η Ελάσσων Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης GNU (LGPL) εφαρμόζεται σε μερικές (αλλά όχι όλες) βιβλιοθήκες GNU. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με την κατάλληλη χρήση της LGPL, παρακαλούμε διαβάστε το άρθρο Γιατί δεν θα 'πρεπε να χρησιμοποιήσετε την Ελάσσονα GPL για την επόμενή σας βιβλιοθήκη.

Η Άδεια Ελεύθερης Τεκμηρίωσης GNU (FDL) είναι μια μορφή copyleft με σκοπό τη χρήση σε ένα εγχειρίδιο, βιβλίο ή άλλο έγγραφο ώστε να εξασφαλίσει στον καθένα την αποτελεσματική ελευθερία να το αντιγράψει και αναδιανείμει, με ή χωρίς τροποποιήσεις, είτε εμπορικά είτε μη-εμπορικά.

Η κατάλληλη άδεια περιλαμβάνεται σε πολλά εγχειρίδια και σε κάθε GNU διανομή πηγαίου κώδικα.

Όλες αυτές οι άδειες είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να μπορείτε εύκολα να τις εφαρμόσετε στα δικά σας έργα, υποθέτοντας ότι είστε ο/η κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων. Δεν χρειάζεται να τροποποιήσετε την άδεια για να το κάνετε αυτό, απλά συμπεριλάβετε ένα αντίγραφο της άδειας στο έργο και προσθέστε ειδοποιήσεις στα πηγαία αρχεία που να αναφέρονται κατάλληλα στην άδεια.

Η χρήση των ίδιων όρων διανομής για πολλά διαφορετικά προγράμματα κάνει εύκολη την αντιγραφή κώδικα μεταξύ πολλών διαφορετικών προγραμμάτων. Όταν όλα τα προγράμματα έχουν τους ίδιους όρους διανομής, δεν υπάρχει πρόβλημα. Η Ελάσσων GPL, έκδοση 2, περιέχει έναν όρο που σας επιτρέπει να αλλάξετε τους όρους διανομής σε αυτούς της κοινής GPL, ώστε να μπορείτε να αντιγράφετε κώδικα σε ένα άλλο πρόγραμμα που καλύπτεται από τη GPL. Η έκδοση 3 της Ελάσσονος GPL έχει δημιουργηθεί ως μια εξαίρεση που προστίθεται στην έκδοση 3 της GPL, κάνοντας τη συμβατότητα αυτόματη.

Εάν θέλετε να εφαρμόσετε το copyleft στο πρόγραμμά σας με τη GNU GPL ή την GNU LGPL, παρακαλούμε δείτε τη σελίδα οδηγιών αδειών για συμβουλές. Παρακαλούμε σημειώστε ότι πρέπει να χρησιμοποιήσετε ολόκληρο το κείμενο της άδειας που θα διαλέξετε. Καθεμία είναι ένα αναπόσπαστο όλον και τμηματικά αντίγραφα δεν επιτρέπονται.

Εάν θέλετε να εφαρμόσετε το copyleft στο εγχειρίδιό σας με τη GNU FDL, παρακαλούμε δείτε τις οδηγίες στο τέλος του κειμένου της FDL, και τη σελίδα οδηγιών άδειας GFDL. Κι εδώ, τμηματικά αντίγραφα δεν επιτρέπονται.

Είναι νομικό λάθος να χρησιμοποιείτε ένα προς τα πίσω C αντί για ένα σύμβολο πνευματικών δικαιωμάτων. Το Copyleft βασίζεται νομικά στα πνευματικά δικαιώματα, συνεπώς το έργο θα πρέπει να έχει μια ειδοποίηση πνευματικών δικαιωμάτων. Μια ειδοποίηση πνευματικών δικαιωμάτων απαιτεί είτε το σχετικό σύμβολο (ένα C μέσα σε κύκλο) ή τη λέξη “Copyright”.

Ένα προς τα πίσω C μέσα σε κύκλο δεν έχει καμία ιδιαίτερη νομική βαρύτητα, κι έτσι δεν αποτελεί ειδοποίηση πνευματικών δικαιωμάτων. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό σε εξώφυλλα βιβλίων, πόστερ και λοιπά, αλλά να είστε προσεκτικοί στο πως το αναπαριστάτε σε μια ιστοσελίδα!!