Μία ελεύθερη ψηφιακή κοινωνία - Τί κάνει την ψηφιακή ενσωμάτωση καλή ή κακή;

Μεταγραφή μιας διάλεξης του Richard M. Stallman
στο Sciences Po στο Παρίσι, 19 Οκτωβρίου 2011.

(Ένα βίντεο αυτής της διάλεξης είναι διαθέσιμο.)

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή
• Επιτήρηση
• Λογοκρισία
• Περιορισμένες μορφές δεδομένων
• Λογισμικό που δεν είναι ελεύθερο
• Οι τέσσερις ελευθερίες του ελεύθερου λογισμικού
• Το έργο GNU και το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού
• Ελεύθερο λογισμικό και εκπαίδευση
• Διαδικτυακές υπηρεσίες
• Υπολογιστές για ψηφοφορίες
• Ο πόλεμος κατά του διαμοιρασμού
• Υποστήριξη των τεχνών
• Δικαιώματα στον κυβερνοχώρο

Εισαγωγή

Τα έργα που έχουν ως στόχο την ψηφιακή ενσωμάτωση κάνουν μία μεγάλη παραδοχή. Υποθέτουν ότι η συμμετοχή σε μία ψηφιακή κοινωνία είναι κάτι καλό· αυτό όμως δεν είναι απαραιτήτως αλήθεια. Το να ανήκει κανείς σε μία ψηφιακή κοινωνία μπορεί να είναι καλό ή κακό, αναλόγως εάν εκείνη η ψηφιακή κοινωνία είναι δίκαιη ή άδικη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους η ελευθερία μας υφίσταται επιθέσεις από την ψηφιακή τεχνολογία. Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα και, όντως, αυτό θα συμβεί, εκτός κι αν αγωνιστούμε για να το εμποδίσουμε.

Συνεπώς, αν έχουμε μία άδικη ψηφιακή κοινωνία, θα πρέπει να καταργήσουμε αυτά τα έργα περί ψηφιακής ενσωμάτωσης και να ξεκινήσουμε έργα για την ψηφιακή απόσπαση. Θα πρέπει να βγάλουμε τον κόσμο από την ψηφιακή κοινωνία, αν δε σέβεται την ελευθερία τους· ή θα πρέπει να την αναγκάσουμε να σεβαστεί την ελευθερία τους.

Επιτήρηση

Ποιές είναι οι απειλές; Πρώτον, η επιτήρηση. Οι υπολογιστές είναι το όνειρο του Στάλιν: αποτελούν ιδεώδη εργαλεία για επιτήρηση, διότι ό,τι κι αν κάνουμε με τους υπολογιστές, εκείνοι μπορούν να το καταγράφουν. Μπορούν να καταγράφουν τις πληροφορίες με μία τέλεια δεικτοδοτημένη ερευνήσιμη μορφή σε μια κεντρική βάση δεδομένων, ιδεώδες για οποιονδήποτε τύραννο που θέλει να τσακίσει την οποιαδήποτε αντίσταση.

Η επιτήρηση γίνεται μερικές φορές μέσω των ίδιων μας των υπολογιστών. Για παράδειγμα, αν έχετε έναν υπολογιστή που τρέχει τα Microsoft Windows, αυτό το σύστημα κάνει επιτήρηση. Υπάρχουν χαρακτηριστικά μέσα στα Windows τα οποία αποστέλλουν δεδομένα σε κάποιον διακομιστή. Δεδομένα σχετικά με τη χρήση του υπολογιστή. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό επιτήρησης ανακαλύφθηκε στο iPhone πριν λίγους μήνες κι ο κόσμος άρχισε να τ' ονομάζει “spy-phone”^[1] Ο Flash player διαθέτει κι αυτός ένα χαρακτηριστικό επιτήρησης, και το ίδιο κάνει και το “Swindle” της Amazon. Το ονομάζουν Kindle, αλλά εγώ το ονομάζω “Swindle,” ο απατεώνας, διότι έχει φτιαχτεί για να εξαπατά τους χρήστες στο να χάνουν την ελευθερία τους. Αναγκάζει τους ανθρώπους να ταυτοποιούνται όταν αγοράζουν ένα βιβλίο κι αυτό σημαίνει ότι η Amazon διαθέτει μια γιγαντιαία λίστα με όλα τα βιβλία που έχει διαβάσει ο κάθε χρήστης. Μια τέτοια λίστα δεν πρέπει να υπάρχει πουθενά.

Τα περισσότερα κινητά τηλέφωνα θα αναμεταδώσουν τη θέση τους, υπολογισμένη μέσω του GPS, με εξ' αποστάσεως εντολή. Η τηλεφωνική εταιρεία συσσωρεύει μια γιγαντιαία λίστα με τα μέρη όπου έχει βρεθεί ο χρήστης. Ένας Γερμανός βουλευτής του Κόμματος των Πρασίνων [διόρθωση: ο Malte Spitz ανήκει στο προσωπικό του Κόμματος των Πρασίνων, δεν είναι εκλεγμένος αξιωματούχος] ζήτησε από την τηλεφωνική του εταιρεία να του παραδώσει τα δεδομένα που είχε στη διάθεσή της σχετικά με το που βρισκόταν. Χρειάστηκε να υποβάλλει μήνυση, χρειάστηκε να πάει στα δικαστήρια για να πάρει αυτή την πληροφορία. Κι όταν την πήρε, παρέλαβε σαράντα τέσσερις χιλιάδες γεωγραφικές τοποθεσίες, για μία χρονική περίοδο έξι μηνών! Αυτό είναι παραπάνω από διακόσιες ανά ημέρα! Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε κάποιος να σχηματίσει μία πολύ καλή εικόνα για τις δραστηριότητές του, απλώς κοιτώντας αυτά τα δεδομένα.

Μπορούμε να σταματήσουμε τους υπολογιστές μας από το να μας παρακολουθούν, εάν εμείς αποκτήσουμε τον έλεγχο του λογισμικού που τρέχουν. Αλλά το λογισμικό που τρέχουν αυτοί οι άνθρωποι, δε μπορούν να το ελέγξουν. Είναι μη-ελεύθερο λογισμικό κι αυτός είναι ο λόγος που διαθέτει κακόβουλα χαρακτηριστικά, όπως η επιτήρηση. Η επιτήρηση, πάντως, δε γίνεται πάντοτε μέσω των δικών μας υπολογιστών· γίνεται επίσης και εξ αποστάσεως. Για παράδειγμα, οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου^[2] στην Ευρώπη απαιτείται να διατηρούν τα δεδομένα για τις Διαδικτυακές επικοινωνίες του χρήστη επί ένα πολύ μεγάλο διάστημα, για την περίπτωση που το Κράτος αποφασίσει να διερευνήσει εκείνο το άτομο αργότερα, για οποιονδήποτε λόγο μπορεί να φανταστεί κανείς.

Μ' ένα κινητό τηλέφωνο… ακόμη κι αν είστε σε θέση να το εμποδίσετε να μεταδίδει την γεωγραφική σας θέση μέσω GPS, το σύστημα μπορεί να εντοπίσει τη γεωγραφική θέση του τηλεφώνου κατά προσέγγιση, μέσω της σύγκρισης της χρονικής στιγμής κατά την οποία καταφθάνουν τα τηλεφωνικά σήματα στους διάφορους πύργους αναμετάδοσης. Έτσι, λοιπόν, το σύστημα κινητής τηλεφωνίας μπορεί να κάνει επιτήρηση ακόμη και χωρίς ιδιαίτερη συνεργασία εκ μέρους της ίδιας της τηλεφωνικής συσκευής.

Παρομοίως συμβαίνει και με τα ποδήλατα που νοικιάζει ο κόσμος στο Παρίσι. Το σύστημα γνωρίζει, ασφαλώς, από που παίρνετε το ποδήλατο και γνωρίζει και που επιστρέφετε το ποδήλατο, κι άκουσα επίσης αναφορές ότι παρακολουθεί και την πορεία των ποδηλάτων κατά τις διάφορες μετακινήσεις τους. Συνεπώς, δεν είναι κάτι που να μπορούμε πραγματικά να το εμπιστευθούμε.

Υπάρχουν όμως και συστήματα που δεν έχουν καμία σχέση με εμάς και που υπάρχουν μόνο για να μας παρακολουθούν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, παρακολουθείται όλη η κυκλοφοριακή κίνηση. Όλες οι μετακινήσεις ενός αυτοκινήτου καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο και το Κράτος μπορεί να το εντοπίσει σε πραγματικό χρόνο. Αυτό επιτυγχάνεται με κάμερες στο πλάι του δρόμου.

Τώρα, ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να εμποδίσουμε την επιτήρηση που γίνεται εξ αποστάσεως, ή από συστήματα άσχετα μ' εμάς, είναι μέσω πολιτικής δράσης εναντίον της αυξημένης κυβερνητικής δύναμης να εντοπίζει και να παρακολουθεί τον καθένα, που σημαίνει, ασφαλώς, ότι πρέπει ν' απορρίψουμε οποιεσδήποτε δικαιολογίες κι αν μας παρουσιάσουν. Kαμία δικαιολογία δεν είναι έγκυρη για να φτιάχνουν τέτοια συστήματα—που να μπορούν να παρακολουθούν τον καθένα.

Σε μια ελεύθερη κοινωνία, όταν βγαίνετε σε δημόσιο χώρο, δεν μπορεί να σας παρασχεθούν εγγυήσεις περί ανωνυμίας. Μπορεί να σας αναγνωρίσει κάποιος και να σας θυμάται. Κι αυτό το άτομο μπορεί, αργότερα, να πει ότι σας είδε να βρίσκεστε στο τάδε μέρος. Αυτές οι πληροφορίες, όμως, είναι διάχυτες. Δεν συναρμόζονται με βολικό τρόπο, ώστε να εντοπίζονται οι πάντες και να μπορεί να διερευνηθεί τι έκαναν. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να συγκεντρωθούν αυτές οι πληροφορίες, κι έτσι αυτό γίνεται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, όταν είναι απαραίτητο.

Η ψηφιακή επιτήρηση, όμως, καθιστά εφικτή την κεντρική συγκέντρωση και δεικτοδότηση όλων αυτών των πληροφοριών, ούτως ώστε ένα άδικο καθεστώς να μπορεί να τις βρει όλες και να βρει τα πάντα για τον καθένα. Αν ένας δικτάτορας έρθει στην εξουσία, πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε, τότε ο κόσμος το συνειδητοποιεί αυτό κι αναγνωρίζει πως δεν θα πρέπει να επικοινωνούν με άλλους αντιφρονούντες με τρόπους που το Κράτος θα μπορούσε να ανακαλύψει. Αν όμως ο δικτάτορας διαθέτει αποθηκευμένες καταγραφές αρκετών ετών σχετικά με το το ποιος μιλά με ποιον, τότε θα είναι πολύ αργά για να παρθούν οποιεσδήποτε προφυλάξεις, διότι έχει ήδη όλα όσα χρειάζεται για να καταλάβει ότι: “Εντάξει, αυτός ο τύπος είναι ένας αντιφρονών και μίλησε μ' εκείνον. Ίσως είναι κι εκείνος αντιφρονών, επίσης. Ίσως θα πρέπει να τον συλλάβουμε και να τον βασανίσουμε.”

Άρα, πρέπει να οργανώσουμε εκστρατείες ενημέρωσης για να θέσουμε ένα τέλος στην ψηφιακή επιτήρηση τώρα. Δεν μπορείτε να περιμένετε μέχρι να προκύψει πρώτα ένας δικτάτορας και να έχει τότε πραγματικά σημασία. Εξ' άλλου, δε χρειάζεται μία αναμφισβήτητη δικτατορία για ν' αρχίσει η επίθεση στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Δεν θα μπορούσα να ονομάσω ακριβώς την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δικτατορία. Δεν είναι όμως και πολύ δημοκρατική κι ένας τρόπος με τον οποίο συντρίβει τη δημοκρατία, είναι η χρήση επιτήρησης. Πριν λίγα χρόνια, κάποιοι άνθρωποι νόμιζαν πως πήγαιναν σε μία διαμαρτυρία· επρόκειτο να διαδηλώσουν. Συνελήφθησαν πριν καν φτάσουν εκεί, διότι το αυτοκίνητό τους εντοπίσθηκε από αυτό το πανταχού παρόν σύστημα εντοπισμού αυτοκινήτων.

Λογοκρισία

Η δεύτερη απειλή είναι η λογοκρισία. Η λογοκρισία δεν είναι κάτι το καινούργιο, υπήρχε πολύ πριν τους υπολογιστές. Πριν, όμως από 15 χρόνια σκεφτόμασταν ότι το Διαδίκτυο θα μας προστάτευε από τη λογοκρισία, ότι θα νικούσε τη λογοκρισία. Τότε, η Κίνα και κάποιες ακόμη προφανείς τυραννίες, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να επιβάλλουν λογοκρισία στο Διαδίκτυο και, τότε, εμείς είπαμε: “εντάξει, δεν είναι και καμιά έκπληξη, τι άλλο θα έκαναν κυβερνήσεις σαν κι' αυτή;”

Σήμερα, όμως, βλέπουμε την επιβολή λογοκρισίας σε χώρες τις οποίες δε σκεφτόμαστε συνήθως σαν δικτατορίες, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Δανία…

Όλες διαθέτουν συστήματα παρεμπόδισης της πρόσβασης σε κάποιες ιστοσελίδες. Η Δανία καθιέρωσε ένα σύστημα που εμποδίζει την πρόσβαση σε έναν μακρύ κατάλογο ιστοσελίδων, ο οποίος ήταν μυστικός. Δεν επιτρεπόταν στους πολίτες να γνωρίζουν πως η κυβέρνηση τους λογόκρινε, αλλά ο κατάλογος διέρρευσε και δημοσιεύτηκε στο WikiLeaks. Σ' εκείνο το σημείο, η Δανία πρόσθεσε και την ιστοσελίδα του WikiLeaks στον κατάλογο με τις λογοκρινόμενες ιστοσελίδες. Κατ' αυτό τον τρόπο, όλος ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να μάθει για το πως λογοκρίνονται οι Δανοί, αλλά οι ίδιοι οι Δανοί δεν επιτρέπεται να το ξέρουν.

Πριν λίγους μήνες, η Τουρκία, που υποστηρίζει πως σέβεται μερικά ανθρώπινα δικαιώματα, ανακοίνωσε ότι ο κάθε χρήστης του Διαδικτύου θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στη λογοκρισία και στην παραπάνω λογοκρισία. Μπορούν να διαλέξουν από τέσσερα διαφορετικά επίπεδα λογοκρισίας! Μόνο που η ελευθερία δεν περιλαμβάνεται σε καμία από τις επιλογές.

Η Αυστραλία θέλησε να εφαρμόσει ένα φιλτράρισμα του Διαδικτύου, αλλά τελικά αυτό εμποδίστηκε. Ωστόσο η Αυστραλία έχει ένα διαφορετικό είδος λογοκρισίας: έχει λογοκρισία των συνδέσμων. Δηλαδή, αν ένας ιστότοπος στην Αυστραλία έχει ένα σύνδεσμο σε κάποια λογοκριμένη ιστοσελίδα εκτός Αυστραλίας, τότε αυτός που βρίσκεται στην Αυστραλία μπορεί να τιμωρηθεί. Η οργάνωση Electronic Frontier Australia, που είναι μία οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον ψηφιακό χώρο της Αυστραλίας, δημοσίευσε ένα σύνδεσμο προς έναν ξένο πολιτικό ιστότοπο. Διατάχθηκε να διαγράψει το σύνδεσμο ή ν' αντιμετωπίσει μία ποινή $11.000 ανά ημέρα. Έτσι διέγραψαν το σύνδεσμο, τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν; Αυτό είναι ένα πολύ σκληρό σύστημα λογοκρισίας.

Στην Ισπανία, η λογοκρισία που υιοθετήθηκε νωρίτερα αυτό το έτος, επιτρέπει σε κρατικούς αξιωματούχους να κλείνουν αυθαιρέτως έναν ιστότοπο στην Ισπανία, ή να επιβάλλουν φιλτράρισμα για να εμποδίζουν την πρόσβαση προς έναν ιστότοπο εκτός Ισπανίας. Μπορούν, μάλιστα, να το κάνουν αυτό χωρίς κανενός είδους δίκη. Αυτό απετέλεσε και ένα από τα κίνητρα των Indignados, που διαδήλωναν στους δρόμους.

Υπήρξαν, επίσης, διαμαρτυρίες και στους δρόμους της Τουρκίας, μετά από εκείνη την ανακοίνωση, αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε ν' αλλάξει την πολιτική της.

Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μία χώρα που επιβάλλει λογοκρισία στο Διαδίκτυο, δεν είναι μία ελεύθερη χώρα. Ούτε και πρόκειται για μία νόμιμη κυβέρνηση.

Περιορισμένες μορφές δεδομένων

Η επόμενη απειλή κατά της ελευθερίας μας προέρχεται από μορφές δεδομένων που περιορίζουν τους χρήστες.

Ορισμένες φορές αυτό συμβαίνει επειδή η μορφή είναι μυστική. Υπάρχουν πολλά προγράμματα εφαρμογών που αποθηκεύουν τα δεδομένα του χρήστη σε μία μυστική μορφή αρχείου, που έχει σκοπό να εμποδίσει τον χρήστη να πάρει αυτά τα δεδομένα και να τα χρησιμοποιήσει με κάποιο άλλο πρόγραμμα. Ο στόχος είναι να εμποδιστεί η διαλειτουργικότητα.

Τώρα, προφανώς, αν ένα πρόγραμμα εφαρμόζει μια μυστική μορφή αρχείων, αυτό συμβαίνει διότι το πρόγραμμα δεν είναι ελεύθερο λογισμικό. Αυτό, λοιπόν, αποτελεί ένα ακόμη είδος κακόβουλου χαρακτηριστικού. Η επιτήρηση είναι ένα είδος κακόβουλου χαρακτηριστικού που μπορείτε να βρείτε σε μερικά μη-ελεύθερα προγράμματα· η χρήση μυστικών μορφών αρχείων για να περιορίζονται οι χρήστες είναι ένα άλλο είδος κακόβουλου χαρακτηριστικού που, επίσης, μπορείτε να βρείτε σε μερικά μη-ελεύθερα προγράμματα.

Αν, όμως, έχετε ένα ελεύθερο πρόγραμμα που χειρίζεται μια συγκεκριμένη μορφή αρχείων, αυτομάτως η μορφή αυτή δεν είναι μυστική. Αυτό το είδος κακόβουλου χαρακτηριστικού μπορεί να υπάρχει μόνο σ' ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα. Θεωρητικά, θα μπορούσαν να υπάρχουν χαρακτηριστικά επιτήρησης ακόμη και σ' ένα ελεύθερο πρόγραμμα, αλλά στην πράξη κάτι τέτοιο δεν το βλέπετε να συμβαίνει. Διότι οι ίδιοι οι χρήστες θα το διόρθωναν. Στους χρήστες δεν θα άρεσε αυτό, και για το λόγο αυτό θα το διόρθωναν.

Σε κάθε περίπτωση, βρίσκουμε επίσης μυστικές μορφές δεδομένων σε χρήση για τη δημοσίευση έργων. Μπορείτε να βρείτε μυστικές μορφές δεδομένων σε χρήση για έργα ήχου, όπως για μουσική, για βίντεο, για βιβλία… Κι αυτές οι μυστικές μορφές είναι γνωστές ως Διαχείριση Ψηφιακών Περιορισμών^[3], ή DRM, ή ως ψηφιακές χειροπέδες (les menottes numériques)^[4].

Έτσι, τα έργα δημοσιεύονται σε μυστικές μορφές δεδομένων, για να μπορούν να τα παίξουν μόνο τα ιδιόκτητα προγράμματα, έτσι ώστε αυτά τα ιδιόκτητα προγράμματα να μπορούν να έχουν το κακόβουλο χαρακτηριστικό του περιορισμού των χρηστών, εμποδίζοντάς τους να κάνουν κάτι που θα τους ερχότανε φυσικό να κάνουν.

Αυτό, μάλιστα, χρησιμοποιείται ακόμη κι από Δημόσιους φορείς για να επικοινωνούν με τον κόσμο. Για παράδειγμα, η Ιταλική δημόσια τηλεόραση καθιστά τα προγράμματά της διαθέσιμα στο Διαδίκτυο υπό μία μορφή που λέγεται VC-1, που υποτίθεται ότι είναι ένα πρότυπο, αλλά είναι ένα μυστικό πρότυπο. Τώρα, δεν μπορώ να φαντασθώ πως, οποιοσδήποτε δημοσίως υποστηριζόμενος φορέας θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη χρήση μιας μυστικής μορφής για να επικοινωνεί με το κοινό. Αυτό θα έπρεπε να θεωρείται παράνομο. Πράγματι, νομίζω ότι κάθε χρήση της Διαχείρισης Ψηφιακών Περιορισμών θα έπρεπε να κηρυχτεί παράνομη. Δεν θα πρέπει να επιτρέπεται σε καμία εταιρεία να το κάνει αυτό.

Υπάρχουν επίσης και μορφές που δεν είναι μυστικές αλλά που θα μπορούσαν κάλλιστα να θεωρηθούν ως μυστικές, όπως για παράδειγμα το Flash. Η μορφή Flash δεν είναι πραγματικά μυστική, αλλά η Adobe συνεχίζει να φτιάχνει νέες εκδόσεις, που είναι διαφορετικές, με ρυθμό γρηγορότερο από όσο μπορεί οποιοσδήποτε άλλος να διατηρήσει και να φτιάξει ελεύθερο λογισμικό που να μπορεί να παίξει αυτά τα αρχεία· έτσι έχει σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα με το να ήταν μυστική.

Υπάρχουν, έπειτα, οι μορφές που καλύπτονται από πατέντες, όπως η μορφή MP3 για τον ήχο. Είναι κακό να διανέμονται αρχεία ήχου σε μορφή αρχείων MP3. Υπάρχει ελεύθερο λογισμικό που μπορεί να χειρισθεί τη μορφή MP3, να την παίξει και να τη δημιουργήσει, αλλά επειδή είναι πατενταρισμένη σε πολλές χώρες, πολλοί διανομείς ελεύθερου λογισμικού δεν τολμούν να συμπεριλάβουν αυτά τα προγράμματα. Έτσι, αν διανέμουν το σύστημα GNU+Linux, το σύστημά τους δεν περιλαμβάνει έναν player για τα MP3. Ως αποτέλεσμα, όταν κάποιος διανέμει μουσική σε MP3, αυτό σημαίνει ότι ασκεί πίεση στον κόσμο να μη χρησιμοποιεί το GNU/Linux. Αν είστε ειδικός, τότε, σίγουρα, θα μπορέσετε να βρείτε ένα ελεύθερο λογισμικό και να το εγκαταστήσετε, αλλά υπάρχουν πάρα πολλοί μη ειδικοί οι οποίοι μπορούν, μόνο, να δουν ότι εγκατέστησαν μία έκδοση του GNU/Linux που δεν διαθέτει αυτό το λογισμικό και δεν παίζει τα αρχεία MP3, και θεωρούν ότι είναι σφάλμα του συστήματος. Δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι ένα σφάλμα του MP3. Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.

Συνεπώς, αν θέλετε να υποστηρίξετε την ελευθερία, μη διανέμετε αρχεία MP3. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σας λέω ότι αν καταγράφετε την ομιλία μου και θέλετε να διανείμετε αντίγραφα, μη το κάνετε σε μία πατενταρισμένη μορφή αρχείων σαν το MPEG-2, ή το MPEG-4, ή το MP3. Χρησιμοποιείστε μια μορφή φιλική προς το ελεύθερο λογισμικό, όπως η μορφή Ogg ή WebM. Και παρεμπιπτόντως, αν πρόκειται να διανείμετε αντίγραφα της καταγραφής, παρακαλώ βάλτε επάνω τους την Άδεια Creative Commons-No derivatives. Αυτή είναι μία δήλωση περί των προσωπικών μου απόψεων. Αν επρόκειτο για μία παράδοση ενός μαθήματος, εάν προοριζόταν για διδακτικούς σκοπούς, τότε θα όφειλαν να είναι ελεύθερα, αλλά όταν πρόκειται για δηλώσεις απόψεων, τότε διαφέρει.

Λογισμικό που δεν είναι ελεύθερο

Αυτό, τώρα, με οδηγεί στην επόμενη απειλή, που προέρχεται από λογισμικό το οποίο δεν ελέγχουν οι χρήστες. Με άλλα λόγια: λογισμικό που δεν είναι ελεύθερο, που δεν είναι libre. Σε αυτό το συγκεκριμένο σημείο, τα Γαλλικά είναι σαφέστερα από τα Αγγλικά. Η Αγγλική λέξη free σημαίνει libre αλλά και δωρεάν, αλλά εκείνο που εννοώ όταν λέω “ελεύθερο λογισμικό” είναι logiciel libre. Δεν εννοώ δωρεάν. Δεν μιλάω για την τιμή. Το θέμα της τιμής είναι ένα παράπλευρο ζήτημα, απλώς μια λεπτομέρεια, διότι δεν έχει σημασία από ηθική άποψη. Ξέρετε, αν έχω ένα αντίγραφο ενός προγράμματος και σας το πουλήσω έναντι ενός ή εκατό ευρώ, ποιος νοιάζεται; Γιατί θα έπρεπε να σκεφθεί ο οποιοσδήποτε ότι αυτό είναι κάτι καλό ή κακό; Ας υποθέσουμε ότι σας το έδινα δωρεάν… και πάλι, ποιός νοιάζεται; Αλλά το κατά πόσο αυτό το πρόγραμμα σέβεται την ελευθερία σας, αυτό έχει σημασία!

Έτσι, ελεύθερο λογισμικό είναι το λογισμικό που σέβεται την ελευθερία των χρηστών. Τι σημαίνει αυτό; Σε τελευταία ανάλυση, υπάρχουν μόνο δύο δυνατότητες με το λογισμικό: είτε οι χρήστες ελέγχουν το πρόγραμμα, ή το πρόγραμμα ελέγχει τους χρήστες. Αν οι χρήστες έχουν κάποιες βασικές ελευθερίες, τότε αυτοί ελέγχουν το πρόγραμμα κι αυτές οι ελευθερίες αποτελούν το κριτήριο για το ελεύθερο λογισμικό. Αν, όμως, οι χρήστες δεν έχουν πλήρως αυτές τις βασικές ελευθερίες, τότε το πρόγραμμα ελέγχει τους χρήστες. Κάποιος, όμως, ελέγχει αυτό το πρόγραμμα κι έτσι, μέσω αυτού, αποκτά ισχύ επί των χρηστών.

Συνεπώς, ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα αποτελεί ένα εργαλείο που παρέχει σε κάποιον ισχύ επί πολλών άλλων ανθρώπων κι αυτή είναι μία άδικη μορφή ισχύος, που κανένας δεν θα έπρεπε ποτέ να διαθέτει. Αυτός είναι ο λόγος που το μη-ελεύθερο λογισμικό (ΣτΜ—παρένθεση στα Γαλλικά: το ιδιόκτητο λογισμικό, που στερεί την ελευθερία), το ιδιόκτητο λογισμικό, αποτελεί μια αδικία και δεν θα έπρεπε να υπάρχει· διότι αφήνει τους χρήστες δίχως ελευθερία.

Τώρα, ο προγραμματιστής που ελέγχει το πρόγραμμα, νοιώθει συχνά τον πειρασμό να εισαγάγει κακόβουλα χαρακτηριστικά για την περαιτέρω εκμετάλλευση και κατάχρηση αυτών των χρηστών. Νοιώθει αυτό τον πειρασμό, διότι ξέρει ότι μπορεί να μείνει ατιμώρητος: αφού το πρόγραμμά του ελέγχει τους χρήστες κι εκείνοι δεν έχουν κανέναν έλεγχο επί του προγράμματος, αν εισαγάγει ένα κακόβουλο χαρακτηριστικό μέσα του, οι χρήστες δεν μπορούν να το διορθώσουν. Δεν μπορούν να απομακρύνουν το κακόβουλο χαρακτηριστικό.

Σας μίλησα ήδη για τα δύο είδη κακόβουλων χαρακτηριστικών: τα χαρακτηριστικά επιτήρησης, όπως αυτά που απαντώνται στα Windows, και στο Iphone και το Flash player, και το “Swindle”. Και υπάρχουν, επίσης, χαρακτηριστικά για να περιορίζουν τους χρήστες, που λειτουργούν με μυστικές μορφές δεδομένων, κι εκείνα απαντώνται στα Windows, το Macintosh, το Iphone, τον Flash player, το Amazon “Swindle”, το Playstation 3 και σε πλήθος άλλων προγραμμάτων.

Το άλλο είδος κακόβουλου χαρακτηριστικού είναι η κερκόπορτα^[5]. Αυτό σημαίνει ότι κάτι μέσα σ' εκείνο το πρόγραμμα περιμένει απομακρυσμένες εντολές και τις υπακούει, κι εκείνες οι εντολές μπορούν να κακομεταχειριστούν τον χρήστη. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν κερκόπορτες στα Windows, στο Iphone, στο Amazon Swindle. Το Swindle της Amazon έχει μία κερκόπορτα που μπορεί εξ αποστάσεως να διαγράφει βιβλία. Αυτό το γνωρίζουμε από απλή παρατήρηση, διότι η Amazon το έκανε: το 2009, η Amazon διέγραψε εξ αποστάσεως χιλιάδες αντίτυπα ενός ιδιαίτερου βιβλίου. Επρόκειτο για εγκεκριμένα αντίτυπα, που ο κόσμος είχε αγοράσει απ' ευθείας από την Amazon, και άρα η Amazon ήξερε ακριβώς που βρισκόταν, που είναι και ο λόγος που η Amazon γνώριζε που ακριβώς να στείλει τις εντολές για τη διαγραφή αυτών των βιβλίων. Ξέρετε ποιό βιβλίο διέγραψε η Amazon; Το 1984, του George Orwell. [γέλια στο ακροατήριο] Είναι ένα βιβλίο που θα έπρεπε να διαβάσει ο καθένας, διότι πραγματεύεται ένα ολοκληρωτικό κράτος που έκανε πράγματα όπως η διαγραφή βιβλίων που δεν του άρεσαν. Ο καθένας θα πρέπει να το διαβάσει, αλλά όχι με το Amazon Swindle. [γέλια στο ακροατήριο]

Τέλος πάντων, τα κακόβουλα χαρακτηριστικά είναι παρόντα στα πλέον διαδεδομένα μη-ελεύθερα προγράμματα, αλλά είναι σπάνια στο ελεύθερο λογισμικό, διότι με το ελεύθερο λογισμικό οι χρήστες έχουν τον έλεγχο: μπορούν να διαβάσουν τον πηγαίο κώδικα και μπορούν να τον αλλάξουν. Έτσι, ακόμη κι αν υπήρχε ένα κακόβουλο χαρακτηριστικό, κάποιος θα το έπαιρνε χαμπάρι, αργά ή γρήγορα, και θα το διόρθωνε. Αυτό θα πει ότι όποιος σκέπτεται να εισαγάγει ένα κακόβουλο χαρακτηριστικό, δεν θα το βρίσκει και τόσο ελκυστικό, αφού ξέρει ότι μπορεί να τη γλυτώσει για λίγο καιρό, αλλά στο τέλος κάποιος θα το εντοπίσει, θα το διορθώσει, και όλοι θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους προς τον ένοχο. Δεν είναι και τόσο ελκυστικό όταν ξέρεις ότι πρόκειται να αποτύχεις. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο βρίσκουμε ότι τα κακόβουλα χαρακτηριστικά είναι σπάνια στο ελεύθερο λογισμικό, ενώ είναι συχνά στο ιδιόκτητο λογισμικό.

Οι τέσσερις ελευθερίες του ελεύθερου λογισμικού

Οι βασικές ελευθερίες είναι τέσσερις:

• Ελευθερία 0 είναι η ελευθερία να εκτελείς το πρόγραμμα όπως σου αρέσει.
• Ελευθερία 1 είναι η ελευθερία να μελετάς τον πηγαίο κώδικα και να τον αλλάζεις, ώστε το πρόγραμμα να εκτελεί τις υπολογιστικές σου εργασίες όπως θέλεις εσύ.
• Ελευθερία 2 είναι η ελευθερία να βοηθάς τους άλλους. Αυτή είναι η ελευθερία να φτιάχνεις ακριβή αντίγραφα και να τα αναδιανέμεις όταν το επιθυμείς.
• Ελευθερία 3 είναι η ελευθερία να συνεισφέρεις στην κοινότητά σου. Αυτή είναι η ελευθερία να φτιάχνεις αντίγραφα των τροποποιημένων σου εκδόσεων, εάν έκανες κάποιες, και να τις αναδιανέμεις σε άλλους, όταν το επιθυμείς.

Αυτές οι ελευθερίες, για να είναι επαρκείς, πρέπει να μπορούν να είναι εφαρμόσιμες σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής. Για παράδειγμα, αν λέει: “Αυτό είναι ελεύθερο για ακαδημαϊκή χρήση,” δεν είναι ελεύθερο. Διότι είναι πολύ περιορισμένο. Δεν εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς της ζωής. Ειδικά, αν ένα πρόγραμμα είναι ελεύθερο, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να τροποποιείται και να αναδιανέμεται εμπορικά, καθώς το εμπόριο αποτελεί ένα τομέα της ζωής, μία δραστηριότητα της ζωής. Κι αυτή η ελευθερία πρέπει να μπορεί να εφαρμόζεται σε όλες τις δραστηριότητες.

Τώρα, φυσικά, δεν είναι απαραίτητο να κάνει κανείς οποιοδήποτε απ' όλα αυτά τα πράγματα. Το θέμα είναι ότι είστε ελεύθεροι να τα κάνετε, αν το επιθυμείτε, όταν το επιθυμείτε. Αλλά ποτέ δεν είστε υποχρεωμένοι να τα κάνετε. Δεν απαιτείται να κάνετε τίποτε απ' όλα αυτά. Δεν είναι απαραίτητο να τρέχετε το πρόγραμμα. Δεν επιβάλλεται να μελετήσετε ή να αλλάξετε τον πηγαίο κώδικα. Δεν είναι υποχρεωτικό να φτιάξετε οποιαδήποτε αντίγραφα. Δεν χρειάζεται να διανείμετε τις τροποποιημένες σας εκδόσεις. Το θέμα είναι ότι θα πρέπει να έχετε την ελευθερία να κάνετε αυτά τα πράγματα, αν το επιθυμείτε.

Τώρα, η ελευθερία υπ' αριθμόν 1, η ελευθερία να μελετάτε και να αλλάζετε τον πηγαίο κώδικα, για να κάνετε το πρόγραμμα να εκτελεί τις υπολογιστικές σας εργασίες όπως θέλετε εσείς, περιλαμβάνει και κάτι που μπορεί να μην είναι και τόσο προφανές με μία πρώτη ματιά. Αν το πρόγραμμα έρχεται μέσα σ' ένα προϊόν κι ένας προγραμματιστής μπορεί να προσφέρει μία αναβάθμιση που θα τρέχει, τότε πρέπει να είστε σε θέση να μπορείτε να κάνετε την δικιά σας έκδοση να τρέχει μέσα σ' εκείνο το προϊόν. Αν το προϊόν μπορεί να τρέχει μόνο τις εκδόσεις του προγραμματιστή και αρνείται να τρέξει τις δικές σας, το εκτελέσιμο σ' εκείνο το προϊόν δεν είναι ελεύθερο λογισμικό. Ακόμη κι αν μεταγλωττίστηκε από ελεύθερο πηγαίο κώδικα, δεν είναι ελεύθερο διότι εσείς δεν έχετε την ελευθερία να κάνετε αυτό το πρόγραμμα να εκτελέσει τις υπολογιστικές σας εργασίες όπως επιθυμείτε εσείς. Άρα, η ελευθερία υπ' αριθμόν 1 πρέπει να είναι πραγματική, και όχι μόνο θεωρητική. Πρέπει να περιλαμβάνει την ελευθερία να χρησιμοποιείτε τη δικιά σας έκδοση, και όχι απλώς την ελευθερία να μπορείτε να φτιάξετε κάποιον πηγαίο κώδικα που δεν θα τρέχει.

Το Έργο GNU και το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού

Ξεκίνησα το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού το 1983, όταν ανακοίνωσα το σχέδιο ανάπτυξης ενός ελεύθερου λογισμικού λειτουργικού συστήματος, του οποίου το όνομα είναι GNU. Τώρα το GNU, το όνομα GNU, είναι ένα αστείο· επειδή μέρος του πνεύματος των χάκερ είναι να διασκεδάζετε ακόμη κι όταν κάνετε κάτι πολύ σοβαρό. Τώρα, δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτε το πιο σοβαρά σημαντικό από το να υπερασπίζεσαι την ελευθερία.

Αυτό, όμως, δεν σήμαινε ότι δεν μπορούσα να δώσω στο σύστημά μου ένα όνομα που να 'ναι αστείο. Το GNU, λοιπόν, είναι ένα αστείο διότι πρόκειται για ένα αναδρομικό ακρώνυμο, και σημαίνει ότι το “GNU δεν είναι Unix” (GNU's Not Unix), συνεπώς G.N.U.: GNU’s Not Unix. Έτσι, το γράμμα G στο όνομα GNU αναφέρεται στο GNU.

Τώρα, στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μία παράδοση της εποχής εκείνης. Η παράδοση αυτή έλεγε: αν υπάρχει ένα υφιστάμενο πρόγραμμα και έγραφες κάτι παρόμοιο με αυτό, που να εμπνέεται από αυτό, τότε θα μπορούσες να αποδώσεις την τιμή της αναγνώρισης (credit) δίνοντας στο πρόγραμμά σου ένα όνομα που να αποτελεί ένα αναδρομικό ακρώνυμο, το οποίο να διευκρινίζει ότι δεν επρόκειτο για το άλλο. Έτσι, απέδωσα αναγνώριση προς το Unix, για τις τεχνικές ιδέες του Unix, αλλά με το όνομα GNU, διότι αποφάσισα να φτιάξω το GNU σαν ένα Unix-οειδές σύστημα, με τις ίδιες εντολές, τις ίδιες κλήσεις συστήματος, ώστε να μπορούν οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν το Unix να αλλάξουν εύκολα.

Ο λόγος, όμως, που αναπτύξαμε το GNU, αυτός ήταν πραγματικά μοναδικός. Το GNU είναι το μόνο λειτουργικό σύστημα, από όσο γνωρίζω, που αναπτύχθηκε ποτέ ως σήμερα, με σκοπό την ελευθερία. Όχι με τεχνικά κίνητρα, όχι με εμπορικά κίνητρα. Το GNU γράφτηκε για τη δικιά σας ελευθερία. Διότι χωρίς ένα ελεύθερο λειτουργικό σύστημα, είναι αδύνατον να έχει κανείς ελευθερία και να χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή. Και δεν υπήρχε κανένα τέτοιο, κι εγώ ήθελα να έχει ο κόσμος ελευθερία, άρα ήταν δική μου υπόθεση το να γράψω ένα σαν κι' αυτό.

Στις μέρες μας υπάρχουν εκατομμύρια χρηστών του λειτουργικού συστήματος GNU και οι περισσότεροι από αυτούς δεν γνωρίζουν πως χρησιμοποιούν το λειτουργικό σύστημα GNU, επειδή υπάρχει μία διαδεδομένη πρακτική που δεν είναι ωραία. Ο κόσμος αποκαλεί το σύστημα “Linux”. Πολλοί το λένε έτσι, αλλά άλλοι πάλι όχι, κι ελπίζω εσείς να είστε ένας από αυτούς. Παρακαλώ, αφού εμείς το αρχίσαμε αυτό, αφού εμείς γράψαμε το μεγαλύτερο τμήμα του κώδικα, κάντε και σε εμάς μια ισάξια αναφορά, παρακαλώ ν' αποκαλείτε το σύστημα “GNU+Linux,” ή “GNU/Linux.” Δεν είναι πολύ αυτό που ζητάμε.

Υπάρχει, όμως, κι ένας άλλος λόγος για να το πράξετε αυτό. Προέκυψε ότι το άτομο που έγραψε το Linux, που είναι ένα συστατικό του συστήματος όπως το χρησιμοποιούμε σήμερα, δεν συμφωνεί με το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού. Έτσι, λοιπόν, αν κι εσείς αποκαλείτε όλο το σύστημα Linux, οδηγείτε ως αποτέλεσμα τους ανθρώπους προς τις δικές του ιδέες, και μακριά από τις δικές μας ιδέες. Διότι δεν πρόκειται να τους πει ότι τους αξίζει η ελευθερία. Θα τους πει ότι του αρέσει το πρακτικό, το αξιόπιστο, το ισχυρό λογισμικό. Θα πει στους ανθρώπους ότι αυτές είναι οι σημαντικές αξίες.

Αν, όμως, εσείς τους πείτε ότι το σύστημα είναι GNU+Linux—το λειτουργικό σύστημα GNU μαζί με τον πυρήνα Linux—τότε εκείνοι θα μάθουν για μας και, τότε, μπορεί ενδεχομένως ν' ακούσουν αυτό που λέμε: αξίζετε την ελευθερία. Κι αφού η ελευθερία θα χαθεί αν δεν την υπερασπίζουμε—θα υπάρχει πάντα ένας Σαρκοζί για να την αφαιρέσει—πρέπει προπάντων να διδάξουμε τον κόσμο να απαιτεί την ελευθερία, να είναι προετοιμασμένοι να σταθούν προς υπεράσπιση της ελευθερίας τους την επόμενη φορά που κάποιος θα απειλεί να την αφαιρέσει.

Στην εποχή μας, μπορείς να καταλάβεις ποιος δεν επιθυμεί να συζητά αυτές τις ιδέες περί ελευθερίας, διότι δεν λένε ελεύθερο λογισμικό. Δεν λένε ελεύθερο, λένε “ανοικτός κώδικας”. Αυτός ο όρος επινοήθηκε από τους ανθρώπους σαν τον κ. Torvalds, οι οποίοι θα προτιμούσαν να μην εγείρονται καν αυτά τα ηθικά θέματα. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσατε να μας βοηθήσετε να τα θέσουμε, είναι λέγοντας ελεύθερο. Ξέρετε, εξαρτάται από εσάς το τι θέση θα πάρετε, είστε ελεύθεροι να λέτε αυτό που νομίζετε. Αν συμφωνείτε μαζί τους, μπορείτε να λέτε ανοικτός κώδικας. Αν συμφωνείτε μαζί μας, τότε δείξτε το, πέστε ελεύθερο!

Ελεύθερο λογισμικό κι εκπαίδευση

Τώρα, το πιο σημαντικό σημείο για το ελεύθερο λογισμικό είναι ότι τα σχολεία πρέπει να διδάσκουν αποκλειστικά ελεύθερο λογισμικό. Όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο, είναι η ηθική τους ευθύνη να διδάσκουν μόνο ελεύθερο λογισμικό στην εκπαίδευσή τους, αλλά και σ' όλες τις άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες επίσης, περιλαμβανομένων κι εκείνων που λένε πως διαδίδουν την ψηφιακή γραμματοσύνη. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες διδάσκουν τα Windows, πράγμα που σημαίνει ότι διδάσκουν την εξάρτηση. Το να διδάσκεις στους ανθρώπους τη χρήση ιδιόκτητου λογισμικού ισοδυναμεί με το να διδάσκεις την εξάρτηση, και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες δεν πρέπει ποτέ να το κάνουν αυτό, επειδή είναι το ακριβώς αντίθετο της αποστολής τους. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες έχουν την κοινωνική αποστολή να μορφώσουν καλούς πολίτες μίας ισχυρής, ικανής, συνεργατικής, ανεξάρτητης και ελεύθερης κοινωνίας. Και στον τομέα των υπολογιστών αυτό σημαίνει: διδάξτε ελεύθερο λογισμικό. Ποτέ μη διδάσκετε ένα ιδιόκτητο πρόγραμμα, διότι αυτό σημαίνει πως εντυπώνετε στο μυαλό την εξάρτηση.

Γιατί νομίζετε πως κάποιοι κατασκευαστές ιδιόκτητου λογισμικού προσφέρουν δωρεάν αντίγραφα στα σχολεία; Επειδή θέλουν τα σχολεία να κάνουν τα παιδιά εξαρτημένα. Και κατόπιν, όταν αποφοιτήσουν, παραμένουν εξαρτημένα και ξέρετε πως η εταιρεία δεν πρόκειται πλέον να τους προσφέρει δωρεάν αντίγραφα. Και κάποια από αυτά τα παιδιά θα βρούνε δουλειές και θα δουλέψουν για διάφορες εταιρείες. Όχι τόσα πολλά, πλέον, αλλά κάποια από αυτά. Και σ' αυτές τις εταιρείες δεν πρόκειται να τους προσφερθούν δωρεάν αντίγραφα. Α, όχι! Η βασική ιδέα είναι ότι, αν το σχολείο προσανατολίσει τους μαθητές προς ένα μονοπάτι μόνιμης εξάρτησης, τότε μπορούν να παρασύρουν την υπόλοιπη κοινωνία στην εξάρτηση. Αυτό είναι το σχέδιο! Είναι σαν να δίνουνε στο σχολείο δωρεάν προγεμισμένες σύριγγες με εξαρτησιογόνα ναρκωτικά, λέγοντας “ενέστε αυτά στους μαθητές σας, η πρώτη δόση είναι δωρεάν.” Μόλις γίνετε εξαρτημένοι, τότε θα πρέπει να πληρώσετε. Φυσικά, το σχολείο θα απέρριπτε τα ναρκωτικά, διότι δεν είναι σωστό να διδάσκει στους μαθητές να χρησιμοποιούν εξαρτησιογόνα ναρκωτικά και θα πρέπει, επίσης, να απορρίψει και το ιδιόκτητο λογισμικό.

Μερικοί λένε: “Ας βάλουμε το σχολείο να διδάσκει και τα δύο, τόσο το ιδιόκτητο όσο και το ελεύθερο λογισμικό, έτσι ώστε οι μαθητές να συνηθίσουν και τα δύο.” Αυτό είναι ακριβώς σαν να λέμε: “Για μεσημεριανό ας δώσουμε στα παιδιά σπανάκι και καπνό, έτσι ώστε να συνηθίσουν και στα δύο.” Όχι! Τα σχολεία υποτίθεται ότι προορίζονται μόνο για να διδάσκουν καλές συνήθειες, όχι τις κακές! Για τον λόγο αυτό, δεν θα πρέπει να υπάρχουν καθόλου τα Windows σ' ένα σχολείο, ούτε τα Macintosh, τίποτε το ιδιόκτητο στην εκπαίδευση.

Αλλά, προς χάριν, επίσης και της εκπαίδευσης των προγραμματιστών. Βλέπετε, μερικοί έχουν ένα ταλέντο για τον προγραμματισμό. Τυπικά, κατά την ηλικία των 10-13 ετών, γοητεύονται, κι αν χρησιμοποιήσουν ένα πρόγραμμα, θέλουν και να μάθουν: “Πώς το κάνει αυτό;” Αλλά όταν ρωτούν τον δάσκαλο, αν είναι ιδιόκτητο, ο δάσκαλος πρέπει να τους πει: “Λυπάμαι, είναι μυστικό, δεν μπορούμε να το μάθουμε.” Πράγμα που σημαίνει ότι η μάθηση απαγορεύεται. Ένα ιδιόκτητο πρόγραμμα είναι ο εχθρός του πνεύματος της μάθησης. Ισοδυναμεί με παρακράτηση γνώσης, και για το λόγο αυτό δε θα πρέπει να γίνεται ανεκτό σ' ένα σχολείο, ακόμη κι αν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σχολείο που δεν ενδιαφέρονται για προγραμματισμό και δεν θέλουν να μάθουν κάτι τέτοιο. Παρ' όλα ταύτα, και μόνον επειδή είναι ο εχθρός του πνεύματος της μάθησης, δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί, μέσα στο σχολείο.

Αν, όμως, το πρόγραμμα είναι ελεύθερο, ο δάσκαλος μπορεί να εξηγήσει αυτό που γνωρίζει και μετά να δώσει αντίγραφα του πηγαίου κώδικα,λέγοντας: “Διαβάστε το και θα καταλάβετε τα πάντα.” Κι όποιοι από αυτούς γοητευτούν πραγματικά, θα το διαβάσουν! Κι αυτό θα τους δώσει μία ευκαιρία ν' αρχίσουν να μαθαίνουν πως να γίνουν καλοί προγραμματιστές.

Για να μάθεις να είσαι καλός προγραμματιστής, θα χρειαστεί να συνειδητοποιήσεις πως ορισμένοι τρόποι συγγραφής κώδικα, ακόμη κι αν έχουν νόημα για σένα και είναι ορθοί, δεν είναι καλοί, διότι άλλοι άνθρωποι θα συναντήσουν δυσκολίες στο να τους κατανοήσουν. Ο καλός κώδικας είναι ο καθαρός κώδικας, εκείνος με τον οποίο οι άλλοι θα μπορούν με ευκολία να δουλέψουν, όταν χρειαστούν να κάνουν περαιτέρω αλλαγές.

Πώς μαθαίνεις να γράφεις καλό, καθαρό κώδικα; Το πετυχαίνεις διαβάζοντας πάρα πολύ κώδικα και γράφοντας πάρα πολύ κώδικα. Και μόνο το ελεύθερο λογισμικό προσφέρει την ευκαιρία να διαβάσει κανείς τον κώδικα των μεγάλων προγραμμάτων που χρησιμοποιούμε πραγματικά. Έπειτα, βέβαια, θα πρέπει να γράψεις πάρα πολύ κώδικα, που σημαίνει ότι θα πρέπει να γράψεις αλλαγές σε μεγάλα προγράμματα.

Πώς μαθαίνεις να γράφεις καλό κώδικα για τα μεγάλα προγράμματα; Πρέπει να αρχίσεις σε μικρή κλίμακα, που δεν σημαίνει μικρό πρόγραμμα, ω όχι! Οι προκλήσεις της συγγραφής κώδικα για μεγάλα προγράμματα ούτε καν που αρχίζουν να εμφανίζονται στα μικρότερα προγράμματα. Έτσι, λοιπόν, ο τρόπος με τον οποίο αρχίζεις σε μικρή κλίμακα να γράφεις κώδικα για μεγάλα προγράμματα είναι γράφοντας μικρές αλλαγές σε μεγάλα προγράμματα. Και μόνο το ελεύθερο λογισμικό σου δίνει την ευκαιρία να το κάνεις αυτό!

Άρα, αν ένα σχολείο θέλει να προσφέρει την ευκαιρία να σε μάθει να γίνεις καλός προγραμματιστής, θα πρέπει να είναι ένα σχολείο ελεύθερου λογισμικού.

Υπάρχει, όμως, και ένας βαθύτερος λόγος και αυτός είναι για το καλό της ηθικής διαπαιδαγώγησης, της διδασκαλίας αγωγής του πολίτη. Δεν αρκεί το σχολείο να διδάσκει μόνο γεγονότα και ικανότητες, αλλά θα πρέπει να διδάσκει και το πνεύμα της καλής θέλησης, τη συνήθεια να βοηθάμε τους άλλους. Συνεπώς, κάθε τάξη θα πρέπει να έχει αυτό τον κανόνα: “Μαθητές, αν φέρετε λογισμικό στην τάξη, δεν μπορείτε να το κρατάτε για τον εαυτό σας, θα πρέπει να μοιραστείτε αντίγραφα με το υπόλοιπο της τάξης, περιλαμβανομένου και του πηγαίου κώδικα, σε περίπτωση που κάποιος εδώ θέλει να μάθει! Διότι αυτή η τάξη είναι ένα μέρος όπου όλοι μοιραζόμαστε τη γνώση μας. Επομένως, δεν επιτρέπεται να φέρνετε ένα ιδιόκτητο πρόγραμμα στην τάξη.” Το σχολείο θα πρέπει, φυσικά, να εφαρμόζει τον δικό του αυτό κανόνα και να δείχνει το καλό παράδειγμα. Συμπερασματικά, το σχολείο πρέπει να φέρνει μόνο ελεύθερο λογισμικό στην τάξη και να μοιράζει αντίγραφα, περιλαμβανομένου και του πηγαίου κώδικα, σε οποιονδήποτε μέσα στην τάξη θέλει αντίγραφα.

Όσοι από εσάς έχετε κάποια σχέση με ένα σχολείο, είναι δικό σας καθήκον να κάνετε εκστρατεία και να ασκήσετε πίεση για να περάσει το σχολείο σε ελεύθερο λογισμικό. Και θα πρέπει να είστε σταθεροί. Μπορεί να πάρει και χρόνια, αλλά μπορείτε να το πετύχετε, αρκεί να μην τα παρατήσετε ποτέ. Συνεχίστε να αναζητάτε περισσότερους συμμάχους ανάμεσα στους μαθητές, τους καθηγητές, το προσωπικό, τους γονείς, οποιονδήποτε! Και πάντα να το θέτετε ως ένα ηθικό ζήτημα. Αν κάποιος άλλος θέλει να παρεκτρέψει τη συζήτηση στο τάδε πρακτικό πλεονέκτημα ή στο δείνα πρακτικό μειονέκτημα, που σημαίνει ότι αγνοούν το πιο σημαντικό ζήτημα, τότε εσείς πρέπει να πείτε: “Εδώ δεν πρόκειται για το πως να κάνουμε την καλύτερη εκπαιδευτική δουλειά, εδώ πρόκειται για το πως να παράσχουμε μία καλή εκπαίδευση, αντί για μία κακή. Πρόκειται για το πως να προσφέρουμε μία εκπαίδευση σωστά, αντί με λάθος τρόπο, όχι απλώς για το πως θα την καταστήσουμε κάπως πιο αποτελεσματική, ή λιγότερο.” Συνεπώς, μην παρασύρεστε από εκείνα τα δευτερεύοντα θέματα και αγνοείτε αυτό που πραγματικά έχει σημασία!

Διαδικτυακές υπηρεσίες

Ας πάμε, λοιπόν, προς την επόμενη απειλή. Προκύπτουν δύο θέματα που εγείρονται από τη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών. Το ένα από αυτά είναι ότι ο διακομιστής θα μπορούσε να καταχραστεί τα δεδομένα σας, ενώ το άλλο είναι ότι θα μπορούσε να πάρει τον έλεγχο των υπολογιστικών σας εργασιών.

Ο κόσμος γνωρίζει, ήδη, για το πρώτο ζήτημα. Έχουν συνειδητοποιήσει ότι, όταν ανεβάζεις δεδομένα σε μία διαδικτυακή υπηρεσία, τότε προκύπτει κι ένα θέμα σχετικά με το τι θα πράξει μ' εκείνα τα δεδομένα. Μπορεί να κάνει πράγματα που σας κακομεταχειρίζονται. Τι θα μπορούσε να κάνει; Θα μπορούσε να χάσει τα δεδομένα, θα μπορούσε να αλλοιώσει τα δεδομένα, θα μπορούσε να αρνηθεί να σας επιστρέψει πίσω τα δεδομένα. Και θα μπορούσε, επίσης, να δείξει τα δεδομένα σε κάποιον άλλον που εσείς δεν θέλετε να του δειχθούν. Τέσσερα διαφορετικά πιθανά πράγματα.

Τώρα, εδώ, μιλάω για δεδομένα που εσείς δώσατε ενσυνείδητα σ' εκείνο τον ιστότοπο. Φυσικά, πολλές από αυτές τις υπηρεσίες διεξάγουν, επίσης, και επιτήρηση.

Για παράδειγμα, πάρτε υπ' όψη σας το Facebook. Οι χρήστες στέλνουν πολλά δεδομένα στο Facebook κι ένα από τα κακά πράγματα σχετικά με το Facebook είναι ότι δείχνει πολλά από αυτά τα δεδομένα σε πολλούς άλλους ανθρώπους και, ακόμη κι αν τους προσφέρει μία ρύθμιση για να πούνε “όχι,” αυτή μπορεί να μη λειτουργεί πραγματικά. Σε τελευταία ανάλυση, αν πεις πως “ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να βλέπουν αυτό το τμήμα των πληροφοριών,” τότε ένας από αυτούς μπορεί και να τις δημοσιεύσει. Τώρα, αυτό δεν είναι φταίξιμο του Facebook, δεν μπορούν να κάνουν τίποτε για να το προλάβουν αυτό, αλλά θα όφειλαν να προειδοποιούν τον κόσμο. Αντί να λένε “τσεκάρετε αυτό, ότι προορίζεται μόνο για τους λεγόμενους φίλους σας,” θα έπρεπε να λέει “να έχετε κατά νου ότι οι λεγόμενοι φίλοι σας δεν είναι πραγματικοί φίλοι σας και, αν θέλουν να σας κάνουνε ζημιά, θα μπορούσαν να το δημοσιεύσουν αυτό.” Θα έπρεπε να το λένε αυτό, κάθε φορά, αν ήθελαν να ασχολούνται με τους ανθρώπους μ' έναν ηθικό τρόπο.

Εκτός απ' όλα τα δεδομένα που οι χρήστες του Facebook δίνουν με τη θέλησή τους στο Facebook, το Facebook συλλέγει και δεδομένα για τις δραστηριότητες των ανθρώπων στο διαδίκτυο, μέσω διαφόρων μεθόδων επιτήρησης. Αλλά μέχρι τώρα μιλώ για τα δεδομένα που οι χρήστες ξέρουν πως τα δίνουν σ' αυτές τις ιστοσελίδες.

Η απώλεια δεδομένων είναι κάτι που μπορεί πάντα να συμβεί κατά λάθος. Υπάρχει πάντα αυτή η πιθανότητα, όσο προσεκτικός κι αν είναι κάποιος. Άρα, θα πρέπει να κρατάτε πολλαπλά αντίτυπα των σημαντικών δεδομένων. Αν το κάνετε αυτό, τότε, ακόμη κι αν κάποιος αποφασίσει να διαγράψει ηθελημένα τα δεδομένα σας, το θέμα δεν θα σας πονούσε και τόσο πολύ, διότι θα είχατε και άλλα αντίγραφά τους.

Συνεπώς, όσο κρατάτε πολλαπλά αντίτυπα, δε χρειάζεται να ανησυχείτε και τόσο πολύ για μία πιθανή απώλεια των δεδομένων σας εκ μέρους κάποιου άλλου. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που θα θέλατε να τα πάρετε πίσω; Λοιπόν, μερικές υπηρεσίες σας επιτρέπουν να πάρετε πίσω όλα τα δεδομένα που στείλατε, ενώ άλλες όχι. Οι υπηρεσίες της Google επιτρέπουν στον χρήστη να πάρει πίσω τα δεδομένα που ο ίδιος είχε ανεβάσει σ' αυτές. Το Facebook, όπως είναι πασίγνωστο, δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο.

Φυσικά, στην περίπτωση της Google, αυτό ισχύει μόνο για τα δεδομένα που ο χρήστης γνωρίζει πως έχει η Google. Η Google, όμως, κάνει επίσης και πολλή επιτήρηση· κι αυτά τα δεδομένα δεν περιλαμβάνονται. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, αν μπορείτε να πάρετε πίσω τα δεδομένα σας, τότε θα μπορούσατε και να ανιχνεύσετε μήπως τυχόν τα αλλοιώσανε. Και δεν είναι και πολύ πιθανό ν' αρχίσουν να τροποποιούν τα δεδομένα των ανθρώπων, αν οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να το καταλάβουν. Συνεπώς, πιθανά μπορούμε να κρατάμε ένα ίχνος σχετικά με αυτό το συγκεκριμένο είδος κατάχρησης.

Το είδος της κατάχρησης, όμως, που συνίσταται στο να δείχνουν τα δεδομένα σας σε κάποιον που δεν θέλετε να τα δει, αποτελεί πολύ συχνή πρακτική και είναι σχεδόν αδύνατον για εσάς να το προλάβετε, ειδικά αν πρόκειται για μία Αμερικανική εταιρεία. Βλέπετε, ο νόμος που φέρει το πιο υποκριτικό όνομα στην Αμερικανική ιστορία, ο γνωστός και ως USA Patriot Act, λέει ότι η αστυνομία του Μεγάλου Αδελφού μπορεί να συλλέγει σχεδόν όλα τα δεδομένα που οι εταιρείες διατηρούν σχετικά με τα φυσικά πρόσωπα. Κι όχι μόνον οι εταιρείες, αλλά και άλλοι οργανισμοί, όπως οι δημόσιες βιβλιοθήκες. Η Αστυνομία μπορεί να πάρει αυτά τα δεδομένα σε μαζική κλίμακα, χωρίς ούτε καν να χρειάζεται δικαστική συνδρομή. Τώρα, σε μία χώρα που είχε ιδρυθεί επάνω στην ιδέα της ελευθερίας, δεν υπάρχει τίποτε το περισσότερο αντιπατριωτικό από αυτό. Αλλά ακριβώς αυτό έκαναν. Έτσι, λοιπόν, δεν πρέπει ποτέ να εμπιστεύεστε οποιαδήποτε από τα δεδομένα σας σε μια Αμερικανική εταιρεία. Λένε, επίσης, ότι ακόμη και οι θυγατρικές Αμερικανικών εταιρειών στο εξωτερικό υπόκεινται σε αυτή τη νομοθεσία, συνεπώς η εταιρεία με την οποία συναλλάσσεστε άμεσα μπορεί να βρίσκεται στην Ευρώπη, αλλά εάν ανήκει σε μία Αμερικανική εταιρεία, τότε θα έρθετε αντιμέτωποι με το ίδιο πρόβλημα.

Πάντως, αυτό αποτελεί κυρίως έναν λόγο ανησυχίας όταν τα δεδομένα που στέλνετε στην υπηρεσία αυτή δεν προορίζονται για δημοσίευση. Υπάρχουν μερικές υπηρεσίες όπου μπορείτε να δημοσιεύετε διάφορα πράγματα. Όταν δημοσιεύεις κάτι, ξέρεις ασφαλώς ότι οι πάντες θα είναι σε θέση να το δούνε. Άρα, δεν υπάρχει τρόπος να σας βλάψουν απλώς δείχνοντάς τα σε κάποιο που υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να τα δει. Δεν υπάρχει κανείς που να μην επιτρεπόταν να τα δει αν εσείς δημοσιεύσετε αυτά τα αρχεία. Άρα, σ' αυτή την περίπτωση, το πρόβλημα δεν υπάρχει.

Αυτά, λοιπόν, είναι τέσσερις υπο-θέματα αυτής της μίας απειλής περί κατάχρησης των δεδομένων μας. Η ιδέα του έργου Κουτί της Ελευθερίας είναι ότι έχετε τον δικό σας διακομιστή στο δικό σας σπίτι και όταν θέλετε να κάνετε κάτι απομακρυσμένα, το κάνετε με τον δικό σας διακομιστή κι έτσι η αστυνομία θα πρέπει να πάρει πρώτα δικαστική εντολή για να μπορέσει να ψάξει τον δικό σας διακομιστή. Με αυτό τον τρόπο, διατηρείτε τα ίδια δικαιώματα που θα είχατε παραδοσιακά και στον φυσικό κόσμο.

Το θέμα εδώ, αλλά και σε τόσα άλλα ζητήματα, είναι: καθώς κάνουμε όλο και περισσότερα πράγματα ψηφιακά, αντί να τα κάνουμε με τον παραδοσιακό φυσικό τρόπο, δεν θα πρέπει να χάνουμε κανένα από τα δικαιώματά μας· διότι η γενική τάση είναι ότι όντως χάνουμε δικαιώματα.

Βασικά, ο νόμος του Stallman λέει ότι, σε μία εποχή στην οποία οι κυβερνήσεις δουλεύουν για τις μεγα-εταιρείες, αντί να λογοδοτούν προς τους πολίτες τους, οποιαδήποτε τεχνολογική αλλαγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πλεονέκτημα για να μειώσουν την ελευθερία μας. Διότι εκείνο που επιδιώκουν αυτές οι κυβερνήσεις είναι, ακριβώς, να μειώσουν την ελευθερία μας. Συνεπώς το ερώτημα είναι: πότε έχουν αυτή την ευκαιρία; Λοιπόν, οποιαδήποτε αλλαγή λαμβάνει χώρα για κάποιο άσχετο λόγο, είναι μια εν δυνάμει ευκαιρία, και θα την εκμεταλλευθούν αν αυτή είναι η γενικότερη επιθυμία τους.

Το άλλο, όμως, ζήτημα με τις διαδικτυακές υπηρεσίες είναι ότι μπορούν να πάρουν τον έλεγχο της πληροφορικής σας κι αυτό δεν είναι και τόσο ευρέως γνωστό. Αλλά καθίσταται όλο και περισσότερο κοινό. Υπάρχουν υπηρεσίες που προσφέρουν να εκτελούν υπολογιστικές εργασίες για δικό σας λογαριασμό επί των δεδομένων που τους παρέχετε εσείς—πράγματα δηλαδή που θα έπρεπε να κάνετε στο δικό σας υπολογιστή, αλλά σας προσκαλούν να επιτρέψετε να κάνει ο υπολογιστής κάποιου άλλου αυτές τις υπολογιστικές εργασίες για σας. Και το αποτέλεσμα είναι ότι εσείς χάνετε τον έλεγχο πάνω σε αυτό το θέμα. Είναι ακριβώς σαν να χρησιμοποιούσατε ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα.

Δύο διαφορετικά σενάρια, αλλά οδηγούν στο ίδιο πρόβλημα. Αν κάνετε τις υπολογιστικές σας εργασίες με ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα… τότε, οι χρήστες δεν ελέγχουν το μη-ελεύθερο πρόγραμμα, εκείνο ελέγχει τους χρήστες, το οποίο περιλαμβάνει κι εσάς. Έτσι, χάσατε τον έλεγχο των υπολογιστικών εργασιών που γίνονται. Αλλά αν κάνετε τις υπολογιστικές σας εργασίες στον δικό του διακομιστή… τότε, τα προγράμματα που το κάνουν θα είναι αυτά που εκείνος επέλεξε. Δεν μπορείτε να τα αγγίξετε, ούτε να τα δείτε, άρα δεν έχετε κανέναν έλεγχο πάνω τους. Αυτός ασκεί έλεγχο πάνω τους, ίσως.

Αν πρόκειται για ελεύθερο λογισμικό κι εκείνος τα εγκαταστήσει, τότε θα τα ελέγχει. Αλλά, ακόμη κι εκείνος μπορεί να μην ασκεί τον έλεγχο. Μπορεί να τρέχει ένα ιδιόκτητο πρόγραμμα στον διακομιστή του, στην οποία περίπτωση θα είναι κάποιος άλλος που έχει τον έλεγχο των υπολογιστικών εργασιών που γίνονται στον διακομιστή του. Ούτε εκείνος το ελέγχει, ούτε και σεις.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι εγκαθιστά ένα ελεύθερο πρόγραμμα· τότε εκείνος έχει τον έλεγχο πάνω στις υπολογιστικές εργασίες που λαμβάνουν χώρα στο δικό του διακομιστή, αλλά εσείς όχι. Συνεπώς, και με τους δύο τρόπους, εσείς δεν έχετε τον έλεγχο! Άρα, ο μόνος τρόπος για να έχετε τον έλεγχο πάνω στις υπολογιστικές σας εργασίες είναι να τις κάνετε με το δικό σας αντίτυπο ενός ελεύθερου προγράμματος.

Αυτή η πρακτική ονομάζεται “Λογισμικό ως μία Υπηρεσία”. Σημαίνει να εκτελείτε τις υπολογιστικές σας εργασίες, με τα δικά σας δεδομένα, στον διακομιστή κάποιου άλλου. Και δεν γνωρίζω τίποτε που να μπορεί το κάνει αυτό αποδεκτό. Πρόκειται πάντοτε για κάτι που σας αφαιρεί την ελευθερία και η μόνη λύση που ξέρω είναι να το αρνηθείτε. Για παράδειγμα, υπάρχουν διακομιστές που μπορούν να κάνουν μετάφραση ή αναγνώριση φωνής, κι εσείς τους αφήνετε να αναλάβουν τον έλεγχο αυτής της υπολογιστικής δραστηριότητας, πράγμα που δεν θα έπρεπε ποτέ να κάνουμε.

Φυσικά, τους παραχωρούμε επίσης και δεδομένα για εμάς που δεν θα έπρεπε να έχουν. Φαντασθείτε να είχατε μία συνομιλία με κάποιον μέσω ενός συστήματος αναγνώρισης φωνής και μετάφρασης, που να ήταν Λογισμικό ως μία Υπηρεσία και να τρέχει πραγματικά σ' έναν διακομιστή που να ανήκει σε κάποια εταιρεία. Αυτή η εταιρεία θα μπορεί, επίσης, να μάθει τι ειπώθηκε σ' αυτή τη συνομιλία, και αν πρόκειται για μία Αμερικανική εταιρεία, αυτό σημαίνει ότι κι ο Μεγάλος Αδελφός θα μπορέσει κι' αυτός να μάθει. Αυτό δεν είναι καλό.

Υπολογιστές για ψηφοφορίες

Η επόμενη απειλή για την ελευθερία μας σε μία ψηφιακή κοινωνία είναι η χρήση των υπολογιστών για να ψηφίζουμε. Δεν μπορείς να εμπιστευθείς τους υπολογιστές για μία ψηφοφορία. Οποιοσδήποτε ελέγχει το λογισμικό σ' εκείνους τους υπολογιστές, διαθέτει και τη δύναμη να διαπράξει μη ανιχνεύσιμη απάτη.

Οι εκλογές αποτελούν ειδική περίπτωση. Επειδή δεν υπάρχει κανείς εμπλεκόμενος που να τολμούμε να εμπιστευθούμε πλήρως. Όλοι πρέπει να ελέγχονται, να διασταυρώνονται από άλλους, έτσι ώστε κανένας να μην είναι σε θέση να αλλοιώσει μόνος του τα αποτελέσματα. Διότι αν κάποιος είναι σε θέση να το κάνει αυτό, τότε ίσως το πράξει. Έτσι, τα παραδοσιακά μας συστήματα για τις ψηφοφορίες είχαν σχεδιασθεί με τέτοιο τρόπο που κανένας δεν απολάμβανε πλήρη εμπιστοσύνη, όπου καθένας ελεγχόταν από άλλους. Ώστε κανένας να μην μπορούσε εύκολα να διαπράξει απάτη. Αλλά, από τη στιγμή που εισαγάγεις ένα πρόγραμμα, αυτό γίνεται αδύνατον.

Πώς μπορείς να πεις αν μία μηχανή καταμέτρησης ψήφων θα μετρήσει τίμια τις ψήφους; Θα έπρεπε να μελετήσεις το πρόγραμμα που τρέχει μέσα στη μηχανή κατά τη διάρκεια των εκλογών, πράγμα που, ασφαλώς, δεν μπορεί κανείς να πράξει, πέραν από το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα ήξεραν ούτε πως να το κάνουν. Αλλά ακόμη κι οι ειδικοί, που θα μπορούσαν θεωρητικά να είναι ικανοί να μελετήσουν το πρόγραμμα, δεν μπορούν να το κάνουν τη στιγμή που ο κόσμος ψηφίζει. Θα έπρεπε να το κάνουν πιο πριν, και μετά πώς θα ξέρουν ότι το πρόγραμμα που αυτοί μελέτησαν είναι ακριβώς εκείνο που τρέχει καθώς ο κόσμος ψηφίζει; Μπορεί να το αλλάξανε.

Τώρα, αν αυτό το πρόγραμμα είναι ιδιόκτητο, αυτό σημαίνει πως κάποια εταιρεία το ελέγχει. Η αρχή που επιβλέπει την εκλογική διαδικασία δε μπορεί ούτε καν να πει τι ακριβώς κάνει το πρόγραμμα. Επομένως, αυτή η εταιρεία θα μπορούσε να παραποιήσει τις εκλογές. Υπάρχουν κατηγορίες ότι αυτό έγινε στις ΗΠΑ κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, ότι τα εκλογικά αποτελέσματα πλαστογραφήθηκαν κατ' αυτό τον τρόπο.

Αλλά τι θα συνέβαινε αν το πρόγραμμα ήταν ελεύθερο λογισμικό; Αυτό θα σήμαινε ότι η εκλογική αρχή που κατέχει αυτό το μηχάνημα ψηφοφορίας έχει τον έλεγχο του λογισμικού που τρέχει εκεί μέσα· έτσι, η ίδια η εκλογική αρχή θα μπορούσε να παραποιήσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Δεν μπορείς να τους εμπιστευθείς ούτε κι αυτούς. Δεν τολμάς να εμπιστευθείς κανέναν στην ψηφοφορία κι ο λόγος είναι διότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος ώστε να μπορούν οι ψηφοφόροι να επαληθεύσουν από μόνοι τους ότι οι ψήφοι τους μετρήθηκαν σωστά, ούτε ότι δεν προστέθηκαν κάλπικες ψήφοι.

Σε άλλες δραστηριότητες της ζωής, μπορείς συνήθως να πεις αν κάποιος προσπαθεί να σε κοροϊδέψει. Πάρτε για παράδειγμα την αγορά κάποιου πράγματος από ένα μαγαζί. Παραγγέλνετε κάτι, ίσως δίνετε κι έναν αριθμό πιστωτικής κάρτας. Αν το προϊόν δεν έρθει στα χέρια σας, τότε μπορείτε να παραπονεθείτε και μπορείτε… αν έχετε αρκετά καλή μνήμη, σίγουρα θα το κάνετε, να καταλάβετε αν αυτό το προϊόν δεν ήρθε. Δεν εναποθέτετε απόλυτη και τυφλή εμπιστοσύνη στο μαγαζί, διότι μπορείτε να ελέγξετε. Αλλά στην περίπτωση των εκλογών, δεν μπορείτε να ελέγξετε.

Είδα κάποτε ένα επιστημονικό άρθρο όπου κάποιος περιέγραφε ένα θεωρητικό σύστημα ψηφοφορίας, το οποίο χρησιμοποιεί μερικά εξεζητημένα μαθηματικά, έτσι ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να ελέγχουν ότι οι ψήφοι τους καταμετρήθηκαν, παρόλο που η ψήφος του καθενός παρέμενε κρυφή, και θα μπορούσαν, επίσης, να επαληθεύουν ότι δεν είχαν προστεθεί ψευδείς ψήφοι. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα πανίσχυρα μαθηματικά· αλλά ακόμη κι αν αυτά τα μαθηματικά είναι σωστά, αυτό δε σημαίνει ότι το σύστημα θα ήταν αποδεκτό για πρακτική χρήση, διότι οι τρωτότητες ενός πραγματικού συστήματος μπορεί να βρίσκονται έξω από εκείνα τα μαθηματικά. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι ψηφίζετε μέσω του Διαδικτύου κι ας υποθέσουμε ότι χρησιμοποιείτε ένα μηχάνημα που, όμως, είναι ένα ζόμπι^[6]. Μπορεί να σας πει ότι η ψήφος έχει σταλεί για το A, ενώ στην πραγματικότητα έστειλε μια ψήφο για το B. Ποιός μπορεί να ξέρει αν εσείς θα μπορούσατε ποτέ να το ανακαλύψετε; Πρακτικά, ο μόνος τρόπος για να δούμε αν αυτά τα συστήματα δουλεύουν και είναι έντιμα, είναι δοκιμάζοντας τα συνεχώς επί ετών, στην πραγματικότητα δεκαετιών, κι ελέγχοντας με άλλους τρόπους τι τελικά συνέβη.

Δεν θα ήθελα να γίνει η χώρα μου πρωτοπόρος σε αυτό. Γι' αυτό, χρησιμοποιείτε χαρτί για τις ψηφοφορίες. Βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν ψηφοδέλτια που μπορούν να ξαναμετρηθούν.

Σημείωση του ομιλητή, προστέθηκε μετέπειτα

Η απομακρυσμένη ψηφοφορία από το διαδίκτυο έχει έναν εγγενή κοινωνικό κίνδυνο, ότι το αφεντικό σας μπορεί να σας πει, “Θέλω να ψηφίσεις τον υποψήφιο Γ και να το κάνεις από τον υπολογιστή στο γραφείο μου ενώσω θα σε παρακολουθώ.” Δεν χρειάζεται να πει δυνατά ότι ενδεχομένως θα απολυθείτε αν δεν συμμορφωθείτε. Ο κίνδυνος αυτός δεν οφείλεται σε κάποια τεχνική αδυναμία, επομένως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί διορθώνοντας την τεχνολογία.

Ο πόλεμος κατά του διαμοιρασμού

Η επόμενη απειλή κατά της ελευθερίας μας σε μία ψηφιακή κοινωνία προέρχεται από τον πόλεμο κατά του διαμοιρασμού.

Ένα από τα καταπληκτικά οφέλη της ψηφιακής τεχνολογίας είναι ότι καθιστά εύκολη την αντιγραφή των δημοσιευμένων έργων και τον διαμοιρασμό αυτών των αντιγράφων με άλλους. Το να μοιράζεσαι είναι καλό, και με την ψηφιακή τεχνολογία ο διαμοιρασμός γίνεται εύκολος. Έτσι, εκατομμύρια ανθρώπων μοιράζονται μεταξύ τους. Αυτοί που βγάζουν κέρδος μέσω της εξουσίας που διαθέτουν επί της διανομής αυτών των έργων, δεν θέλουν να μοιραζόμαστε. Κι αφού πρόκειται για επιχειρήσεις, οι κυβερνήσεις που πρόδωσαν τους λαούς τους και δουλεύουνε για την αυτοκρατορία των μεγα-εταιρειών προσπαθούν να υπηρετήσουν αυτές τις επιχειρήσεις, είναι κατά των ίδιων τους των λαών, είναι υπέρ των εταιρειών, υπέρ των εκδοτών.

Ε! λοιπόν, αυτό δεν είναι καλό. Και με τη βοήθεια αυτών των κυβερνήσεων, οι εταιρείες κήρυξαν πόλεμο κατά του διαμοιρασμού, και πρότειναν μία σειρά σκληρών δρακόντειων μέτρων. Γιατί προτείνουν τέτοια σκληρά δρακόντεια μέτρα; Διότι τίποτε λιγότερο δεν έχει μια πιθανότητα επιτυχίας: όταν κάτι είναι καλό και εύκολο, ο κόσμος το κάνει. Ο μόνος τρόπος να τους σταματήσει κανείς είναι να γίνει πολύ κακός. Συνεπώς, αυτά που προτείνουν είναι κακά, απαίσια, και αυτό που ακολουθεί είναι ακόμη πιο απαίσιο. Έτσι, λοιπόν, προσπάθησαν να μηνύσουν κάποιους εφήβους, απαιτώντας εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια — αυτό κι αν ήταν απαίσιο. Και προσπάθησαν να στρέψουν την τεχνολογία μας εναντίον μας, κι αυτό σημαίνει Διαχείριση Ψηφιακών Περιορισμών^[3], ψηφιακές χειροπέδες.

Ανάμεσα, όμως, στους ανθρώπους υπήρχαν και έξυπνοι προγραμματιστές, οι οποίοι και βρήκαν τρόπους να σπάσουν αυτές τις χειροπέδες. Για παράδειγμα, τα DVD σχεδιάσθηκαν για να έχουν κρυπτογραφημένες ταινίες σε μία μυστική μορφή κρυπτογράφησης, και η βασική ιδέα ήταν ότι όλα τα προγράμματα για την αποκρυπτογράφηση του βίντεο θα ήτανε ιδιόκτητα με ψηφιακές χειροπέδες. Θα σχεδιαζόταν όλα για να περιορίζουν τους χρήστες. Και η τακτική τους λειτούργησε μια χαρά για ένα μικρό διάστημα. Κάποιοι άνθρωποι, όμως, στην Ευρώπη, έσπασαν την κρυπτογράφηση και δημιούργησαν ένα ελεύθερο πρόγραμμα που μπορούσε πραγματικά να παίζει το βίντεο σ' ένα DVD.

Φυσικά, οι κινηματογραφικές εταιρείες δεν το άφησαν εκεί. Πήγαν στην Αμερικανική Γερουσία κι αγόρασαν ένα νόμο που καθιστούσε αυτό το λογισμικό παράνομο. Οι ΗΠΑ επινόησαν τη λογοκρισία του λογισμικού το 1998, με την Πράξη Πνευματικών Δικαιωμάτων της Ψηφιακής Χιλιετίας^[7] (DMCA). Έτσι, η διανομή αυτού του ελεύθερου προγράμματος απαγορεύτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δυστυχώς, δεν σταμάτησε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση. υιοθέτησε μία Οδηγία, το 2003, που απαιτούσε τέτοιους νόμους. Η Οδηγία λέει μόνο ότι η εμπορική αναδιανομή πρέπει να απαγορευθεί, αλλά σχεδόν όλες οι χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησαν έναν ακόμη πιο απαίσιο νόμο. Στη Γαλλία, ακόμη και η απλή κατοχή ενός αντιγράφου αυτού του προγράμματος αποτελεί παράβαση που τιμωρείται με φυλάκιση, χάρις στον Σαρκοζί. Πιστεύω ότι αυτό έγινε από το νόμο DADVSI. Μάλλον θα ήλπιζε ότι μ' ένα απρόφερτο όνομα, ο κόσμος δεν θα μπορούσε να τον κριτικάρει. [γέλια στο ακροατήριο]

Λοιπόν, έρχονται εκλογές. Ρωτήστε τους υποψηφίους των κομμάτων: θα καταργήσετε τον DADVSI; Και εάν όχι, μην τους υποστηρίξετε. Δεν πρέπει να παραδώσετε το χαμένο ηθικό έδαφος για πάντα. Πρέπει να αγωνιστείτε για να το ξανακερδίσετε.

Έτσι, αγωνιζόμαστε ακόμη ενάντια στις ψηφιακές χειροπέδες. Το Amazon Swindle έχει ψηφιακές χειροπέδες για να αφαιρέσει τις παραδοσιακές ελευθερίες των αναγνωστών να κάνουν πράγματα όπως: να δίνουν ένα βιβλίο σε κάποιον άλλον, ή να δανείζουν ένα βιβλίο σε κάποιον άλλον. Αυτή είναι μίας ζωτικής σημασίας κοινωνική πράξη. Αυτό είναι που χτίζει μία κοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους που διαβάζουν: ο δανεισμός βιβλίων. Η Amazon δεν θέλει ν' αφήσει τους ανθρώπους να δανείζονται βιβλία ελεύθερα. Έπειτα, υπάρχει και η δυνατότητα να πουλήσετε ένα βιβλίο, ίσως σ' ένα βιβλιοπωλείο μεταχειρισμένων. Δεν μπορείτε να το κάνετε ούτε κι' αυτό.

Για λίγο, έμοιαζε σαν να είχαν εξαφανισθεί τα DRM από τη μουσική, αλλά τώρα το ξαναφέρνουν πίσω με τις διάφορες υπηρεσίες ροής, όπως το Spotify. Αυτές οι υπηρεσίες απαιτούν όλες ιδιόκτητα λογισμικά πελάτη, κι ο λόγος είναι για να μπορούν, με αυτό τον τρόπο, να βάλουν ψηφιακές χειροπέδες στους χρήστες. Γι' αυτό, απορρίψτε τες! Απέδειξαν, ήδη, αρκετά ανοιχτά, ότι δεν μπορείτε να τις εμπιστευθείτε, διότι αρχικά είπαν ότι: “μπορείτε να ακούτε όσο θέλετε”, και μετά, είπαν πως: “Ω, όχι! Μπορείτε μόνο να ακούτε έναν συγκεκριμένο αριθμό ωρών ανά μήνα.” Το θέμα δεν είναι κατά πόσο αυτή η συγκεκριμένη αλλαγή ήταν κακή ή καλή, δίκαια ή άδικη· το θέμα είναι ότι αυτοί διαθέτουν τη δύναμη να επιβάλλουν οποιαδήποτε αλλαγή στις πολιτικές. Συνεπώς, μην τους επιτρέπετε να έχουν αυτή τη δύναμη. Θα έπρεπε να έχετε το δικό σας αντίγραφο της οποιασδήποτε μουσικής που θέλετε να ακούσετε.

Και μετά ήρθε η επόμενη επίθεση στην ελευθερία μας: το HADOPI, δηλαδή, βασικά, η τιμωρία αμέσως με την κατηγορία. Άρχισε στη Γαλλία, αλλά τώρα εξάγεται και σε πολλές άλλες χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες τώρα απαιτούν παρόμοιες άδικες πολιτικές στις συνθήκες ελεύθερης εκμετάλλευσης. Λίγους μήνες πριν, η Κολομβία υιοθέτησε έναν τέτοιο νόμο κατόπιν διαταγών από τ' αφεντικά της στην Ουάσιγκτον. Ασφαλώς, ούτε εκείνοι στην Ουάσιγκτον είναι τα αληθινά αφεντικά, είναι απλώς εκείνοι που ελέγχουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για λογαριασμό της Αυτοκρατορίας. Είναι, όμως, κι εκείνοι που υπαγορεύουν επίσης στην Κολομβία, για λογαριασμό της Αυτοκρατορίας.

Στη Γαλλία, από τότε που το Συνταγματικό Δικαστήριο έφερε αντίθεση στην σαφή επιβολή τιμωρίας στους ανθρώπους χωρίς δίκη, επινόησαν ένα είδος δίκης που δεν είναι αληθινή δίκη, που είναι απλώς μια μορφή δίκης, έτσι ώστε να μπορούν να υποκρίνονται πως ο κόσμος περνά από δίκη πριν καταδικασθεί. Σε άλλες χώρες, πάντως, ούτε καν που ανησυχούν με κάτι τέτοια, είναι σαφής τιμωρία με την απλή κατηγορία μόνο. Πράγμα που σημαίνει ότι προς χάριν του πολέμου τους εναντίον του διαμοιρασμού, είναι διατεθειμένοι να καταργήσουν τις βασικές αρχές της δικαιοσύνης. Αυτό δείχνει πόσο πλήρως διάκεινται ενάντια στην ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Αυτές δεν είναι νόμιμες κυβερνήσεις.

Και είμαι βέβαιος πως θα έρθουν με ακόμη πιο απαίσιες ιδέες, διότι πληρώνονται για να κατανικούν τον κόσμο, ό,τι κι αν χρειασθεί. Τώρα, όταν το κάνουν αυτό, λένε πάντοτε ότι είναι για το καλό των καλλιτεχνών, ότι πρέπει να “προστατεύσουν” τους “δημιουργούς.” Φυσικά, αυτοί είναι και οι δύο όροι προπαγάνδας. Είμαι πεπεισμένος ότι ο λόγος που τους αρέσει η λέξη “δημιουργοί” είναι διότι πρόκειται για μία σύγκριση με μία θεότητα. Θέλουν να θεωρούμε τους καλλιτέχνες σαν υπερ-ανθρώπους και συνεπώς άξιους ιδιαίτερων προνομίων και εξουσίας επάνω μας, πράγμα με το οποίο διαφωνώ.

Στην πραγματικότητα, οι μόνοι καλλιτέχνες που επωφελούνται πάρα πολύ από αυτό το σύστημα είναι οι μεγάλοι αστέρες. Οι υπόλοιποι καλλιτέχνες συντρίβονται στο χώμα, κάτω από τα τακούνια αυτών των ίδιων των επιχειρήσεων. Μεταχειρίζονται, όμως, τους αστέρες πολύ καλά, διότι οι αστέρες ασκούν μεγάλη επιρροή. Αν ένας αστέρας απειλήσει ότι θα φύγει σε άλλη εταιρεία, η εταιρεία λέει: “Α!, εντάξει, θα σου δώσουμε αυτό που θέλεις.” Αλλά σε οποιονδήποτε άλλον καλλιτέχνη λένε: “Δεν μετράς, μπορούμε να σε μεταχειριστούμε όπως θέλουμε.”

Έτσι, λοιπόν, οι αστέρες έχουν εκμαυλιστεί από τα εκατομμύρια δολάρια ή ευρώ που παίρνουνε, σε σημείο που θα έκαναν σχεδόν ο,τιδήποτε για παραπάνω λεφτά. Φερ' ειπείν, η J. K. Rowling αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Η J. K. Rowling, πριν λίγα χρόνια, πήγε σε δικαστήριο στον Καναδά και πήρε μία απόφαση ότι οι άνθρωποι που είχαν αγοράσει τα βιβλία της δεν θα έπρεπε να τα διαβάσουν. Πήρε μία απόφαση που έλεγε στον κόσμο να μη διαβάσει τα βιβλία της!

Ορίστε τι συνέβη: Ένα βιβλιοπωλείο έβγαλε τα βιβλία στη βιτρίνα πολύ νωρίς, πριν από την ημέρα κατά την οποία υποτίθεται ότι θα δίνονταν στην κυκλοφορία. Κι ο κόσμος έμπαινε στο μαγαζί και έλεγε: “Ω!, το θέλω αυτό!” και το αγόρασαν και πήραν τα αντίτυπα αυτά μαζί τους. Μετά, ανακάλυψαν το λάθος κι έβγαλαν τα αντίτυπα από τις βιτρίνες. Αλλά η Rowling ήθελε να συντρίψει την οποιαδήποτε κυκλοφορία οποιασδήποτε πληροφορίας από εκείνα τα βιβλία, κι έτσι πήγε δικαστικά, και το δικαστήριο διέταξε αυτούς τους ανθρώπους, που τώρα είχαν στην κατοχή τους τα βιβλία, να μη τα διαβάσουν.

Σε ανταπάντηση, απευθύνω έκκληση για ένα ολικό μποϋκοτάρισμα του Harry Potter. Αλλά δεν σας λέω ότι δεν θα έπρεπε να διαβάσετε αυτά τα βιβλία ή να δείτε αυτές τις ταινίες. Λέω μόνον ότι δεν πρέπει να αγοράσετε τα βιβλία ή να πληρώσετε για τις ταινίες. [γέλια στο ακροατήριο] Το αφήνω στη Rowling να λέει στον κόσμο να μη διαβάζει τα βιβλία. Σε ό,τι με αφορά, αν δανειστείτε το βιβλίο και το διαβάσετε, τότε είναι εντάξει. [γέλια στο ακροατήριο] Απλώς μην της δίνετε καθόλου λεφτά! Αλλά αυτό συνέβη με την χάρτινη έκδοση των βιβλίων. Το δικαστήριο μπορεί να εξέδωσε αυτή τη διαταγή, αλλά δεν μπορούσε να ξαναπάρει πίσω αυτά τα βιβλία από τους ανθρώπους που τα είχαν αγοράσει. Φαντασθείτε αν επρόκειτο για ηλεκτρονικά βιβλία (ebooks). Φαντασθείτε αν αυτά ήταν ebooks στο Swindle. Η Amazon θα μπορούσε να στείλει εντολές για τη διαγραφή τους.

Έτσι, λοιπόν, δεν τρέφω και πολύ σεβασμό γι' αστέρες που θα το τραβήξουν τόσο πολύ για παραπάνω λεφτά. Αλλά οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν είναι έτσι, δεν πήραν ποτέ αρκετά λεφτά για να διαφθαρούν. Διότι το τρέχον σύστημα των πνευματικών δικαιωμάτων υποστηρίζει πολύ άσχημα τους περισσότερους καλλιτέχνες. Και, κατά συνέπεια, όταν αυτές οι εταιρείες ζητούν να επεκτείνουν τον πόλεμο κατά του διαμοιρασμού, υποτίθεται προς χάριν των καλλιτεχνών, είμαι εναντίον των επιθυμιών τους, αλλά θα ήθελα να υποστηρίξω καλύτερα τους καλλιτέχνες. Εκτιμώ τη δουλειά τους και συνειδητοποιώ πως αν θέλουμε να παράγουν περισσότερα έργα, τότε θα πρέπει να τους στηρίξουμε.

Υποστήριξη των τεχνών

Έχω δύο προτάσεις για το πως να υποστηρίξουμε τους καλλιτέχνες, μεθόδους που είναι συμβατές με τον διαμοιρασμό. Αυτό θα μας επέτρεπε να θέσουμε τέλος στον πόλεμο κατά του διαμοιρασμού, ενώ παράλληλα να υποστηρίζουμε τους καλλιτέχνες.

Η μία μέθοδος χρησιμοποιεί τα λεφτά της φορολογίας. Διανέμουμε ένα τμήμα των δημοσίων εσόδων στους καλλιτέχνες. Αλλά, πόσο θα πρέπει να πάρει ο κάθε καλλιτέχνης; Πρέπει να μετρήσουμε την δημοτικότητα. Το τρέχον σύστημα υποτίθεται ότι στηρίζει τους καλλιτέχνες βασιζόμενο στη δημοτικότητά τους. Γι' αυτό κι εγώ λέω ας το κρατήσουμε αυτό, ας συνεχίσουμε αυτό το σύστημα που βασίζεται στη δημοτικότητα. Μπορούμε να μετράμε την δημοτικότητα όλων των καλλιτεχνών μ' ένα είδος ψηφοφορίας ή δειγματολογίου, ούτως ώστε να μη χρειαζόμαστε να κάνουμε επιτήρηση. Μπορούμε να σεβόμαστε την ανωνυμία του κόσμου.

Παίρνουμε, έτσι, μία χονδροειδή αριθμητική ένδειξη για τη δημοτικότητα του κάθε καλλιτέχνη. Πώς θα το μετατρέψουμε αυτό σ' ένα ποσό χρημάτων; Ο προφανής τρόπος είναι: κατανέμοντας τα χρήματα αναλόγως της δημοτικότητας. Έτσι, αν ο A είναι χίλιες φορές πιο δημοφιλής από τον B, τότε ο A θα πάρει χίλιες φορές παραπάνω χρήματα απ' ότι ο B. Αυτό, όμως, δε συνιστά αποτελεσματική κατανομή χρημάτων. Δεν γίνεται καλή χρήση των χρημάτων. Είναι εύκολο για ένα αστέρα A να είναι χίλιες φορές πιο δημοφιλής από έναν σχετικά επιτυχημένο καλλιτέχνη B. Αν χρησιμοποιήσουμε τη γραμμική αναλογία, θα δώσουμε στον A χιλιαπλάσιο ποσό χρημάτων απ' όσα θα δώσουμε στον B. Κι αυτό σημαίνει ότι, είτε πρέπει να κάνουμε τον A τρομερά πλούσιο, είτε ότι δεν υποστηρίζουμε αρκετά τον B.

Τα χρήματα που χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τρομερά πλούσιο τον A αποτυγχάνουν να επιτελέσουν αποτελεσματικό έργο για την υποστήριξη των τεχνών. Άρα, είναι αναποτελεσματικά. Εγώ, λοιπόν λέω: ας χρησιμοποιήσουμε την κυβική ρίζα. Η κυβική ρίζα μοιάζει κάπως έτσι. Το θέμα είναι: αν ο A είναι χίλιες φορές πιο δημοφιλής από τον B, με το σύστημα της κυβικής ρίζας ο A θα πάρει δέκα φορές παραπάνω από τον B, όχι χίλιες φορές παραπάνω, απλώς δέκα φορές παραπάνω. Η χρήση της κυβικής ρίζας μεταφέρει πολλά λεφτά από τους αστέρες στους καλλιτέχνες μέτριας δημοτικότητας. Κι αυτό σημαίνει, ότι με λιγότερα χρήματα μπορούμε να στηρίξουμε κατάλληλα έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό καλλιτεχνών.

Υπάρχουν δύο λόγοι γιατί αυτό το σύστημα θα χρησιμοποιούσε λιγότερα χρήματα από εκείνα που πληρώνουμε τώρα. Πρώτα από όλα διότι θα υποστήριζε καλλιτέχνες και όχι εταιρείες, δεύτερον διότι θα μετέφερε τα λεφτά από τους αστέρες προς τους καλλιτέχνες μέτριας δημοτικότητας. Τώρα, θα παρέμενε σταθερό το ότι όσο πιο δημοφιλής είσαι, τόσο περισσότερα λεφτά παίρνεις. Έτσι, ο αστέρας A θα συνεχίσει να παίρνει παραπάνω από τον B, αλλά όχι αστρονομικά παραπάνω.

Αυτή είναι μία μέθοδος, και αφού δεν θα πρόκειται για τόσο πολλά λεφτά, δεν θα έχει και τόσο πολλή σημασία το πως παίρνουμε τα λεφτά. Θα μπορούσε να είναι από έναν ειδικό φόρο για τη συνδεσιμότητα στο Διαδίκτυο, θα μπορούσε απλώς να είναι ένα τμήμα αυτού του γενικού προϋπολογισμού που προβλέπεται για τον σκοπό αυτό. Δεν θα μας νοιάζει, διότι δε θα πρόκειται για τόσο πολλά λεφτά· πολύ λιγότερα από αυτά που πληρώνουμε τώρα.

Η άλλη μέθοδος που πρότεινα είναι οι εθελοντικές πληρωμές. Ας υποθέσουμε ότι ο κάθε player διέθετε ένα κουμπί που θα μπορούσατε να χρησιμοποιείτε για να στείλετε ένα ευρώ. Πολλοί άνθρωποι θα το στέλνανε, σε τελευταία ανάλυση δεν πρόκειται πια και για τόσο μεγάλο ποσό χρημάτων. Πιστεύω πως πολλοί από εσάς μπορεί και να πατούσατε αυτό το κουμπί καθημερινά, για να δώσετε ένα ευρώ σε κάποιον καλλιτέχνη ο οποίος έκανε ένα έργο που σας άρεσε. Αλλά τίποτε, όμως, δεν θα το απαιτούσε αυτό, δεν θα ήσασταν υποχρεωμένοι ή διαταγμένοι ή πιεσμένοι να στείλετε τα λεφτά· θα το κάνατε διότι έτσι νοιώσατε. Υπάρχουν ,όμως, μερικοί άνθρωποι που δεν θα το έκαναν, διότι είναι φτωχοί και δεν θα μπορούσαν να αντέξουν να δώσουν ένα Ευρώ. Και είναι καλό που δεν θα το δώσουν, δεν πρέπει να ξεζουμίζουμε λεφτά από φτωχούς ανθρώπους για να στηρίζουμε τους καλλιτέχνες. Υπάρχουν αρκετοί μη-πτωχοί άνθρωποι που θα είναι ευτυχείς να το πράξουν. Γιατί να μη δίνατε ένα ευρώ σε κάποιους καλλιτέχνες σήμερα, αν εκτιμάτε τη δουλειά τους; Είναι πολύ άβολο να τους το δώσετε. Έτσι, λοιπόν, η πρότασή μου είναι να απαλείψουμε αυτή την ενόχληση. Αν ο μόνος λόγος για να μη δώσετε αυτό το ευρώ είναι [ότι] θα είχατε ένα ευρώ λιγότερο, θα το κάνατε αρκετά συχνά.

Έτσι, λοιπόν, αυτές είναι οι δύο προτάσεις μου για το πως να στηρίξουμε τους καλλιτέχνες, ενώ παράλληλα να ενθαρρύνουμε τον διαμοιρασμό, διότι το να μοιράζεσαι είναι καλό. Ας θέσουμε ένα τέρμα στον πόλεμο κατά του διαμοιρασμού, στους νόμους τύπου DADVSI και HADOPI. Δεν είναι μόνο οι μέθοδοι που προτείνουν σατανικές, ο σκοπός τους είναι σατανικός. Γι' αυτό και προτείνουν σκληρά και δρακόντεια μέτρα. Προσπαθούν να κάνουν κάτι που είναι απαίσιο εκ φύσεως. Ας υποστηρίξουμε, λοιπόν, τους καλλιτέχνες με άλλους τρόπους.

Δικαιώματα στον κυβερνοχώρο

Η τελευταία απειλή κατά της ελευθερίας μας στην ψηφιακή κοινωνία είναι το γεγονός ότι δεν έχουμε ένα σταθερό δικαίωμα να κάνουμε αυτά που κάνουμε, στον κυβερνοχώρο. Στον φυσικό κόσμο, αν έχετε κάποιες απόψεις και θέλετε να δώσετε στον κόσμο αντίτυπα ενός κειμένου που υποστηρίζει αυτές τις απόψεις, είστε ελεύθεροι να το πράξετε. Θα μπορούσατε ακόμη και να αγοράσετε έναν εκτυπωτή για να τα τυπώσετε, και είστε ελεύθεροι να τα διανείμετε στον δρόμο, ή είστε ελεύθεροι να νοικιάσετε ένα μαγαζί και να τα διανέμετε από εκεί. Αν θέλετε να μαζέψετε λεφτά για να υποστηρίξετε τον αγώνα σας, μπορείτε απλώς να βγάλετε ένα κουτάκι κι ο κόσμος θα μπορούσε να βάζει εκεί μέσα λεφτά. Δεν χρειάζεται να πάρετε άδεια από κανέναν, ούτε και συνεργασία για να κάνετε αυτά τα πράγματα.

Στο Διαδίκτυο, όμως, τα χρειάζεστε αυτά. Για παράδειγμα, αν θέλετε να διανείμετε ένα κείμενο στο Διαδίκτυο, χρειάζεστε εταιρείες να σας βοηθήσουν να το κάνετε. Δεν μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας. Έτσι, λοιπόν, αν θέλετε να έχετε έναν ιστότοπο, χρειάζεστε την υποστήριξη ενός ISP ή μιας εταιρείας που να προσφέρει φιλοξενία και χρειάζεστε έναν ληξίαρχο ονόματος τομέα^[8]. Τους χρειάζεστε για να συνεχίσουν να σας αφήνουν να κάνετε αυτό που κάνετε. Άρα, λοιπόν, στην πραγματικότητα το κάνετε κατ' ανοχή, και όχι εκ δικαιώματος.

Κι αν θέλετε να λάβετε χρήματα, δεν μπορείτε απλώς να κρατάτε ένα κουτάκι. Χρειάζεστε τη συνεργασία μίας εταιρείας καταβολής πληρωμών. Και είδαμε ότι αυτό καθιστά όλες μας τις ψηφιακές δραστηριότητες ευάλωτες στην καταστολή. Αυτό το μάθαμε όταν η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών εξαπέλυσε μία “κατανεμημένη επίθεση άρνησης υπηρεσίας”^[9] [DDoS] κατά του WikiLeaks. Τώρα, αστειεύομαι λίγο, διότι οι λέξεις “κατανεμημένη επίθεση άρνησης υπηρεσίας” αναφέρονται συνήθως σε μία διαφορετικού είδους επίθεση. Αλλά ταιριάζουν απόλυτα με αυτό που έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες απευθύνθηκαν σε διάφορα είδη διαδικτυακών υπηρεσιών από τις οποίες το WikiLeaks εξαρτιόταν και τους είπαν να κόψουν τις υπηρεσίες αυτές προς το WikiLeaks. Κι εκείνοι το έκαναν!

Για παράδειγμα, το WikiLeaks είχε νοικιάσει ένα εικονικό διακομιστή Amazon, και η κυβέρνηση των ΗΠΑ είπε στο Amazon: “Κόψτε τις υπηρεσίες προς το WikiLeaks.” Και το έκανε, αυθαίρετα. Και, στη συνέχεια, το Amazon διέθετε κάποια ονόματα τομέα όπως το wikileaks.org, που η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπάθησε να τα κλείσει όλα. Αλλά δεν το πέτυχε, διότι κάποια από αυτά βρισκόταν εκτός του δικού της ελέγχου και δεν έκλεισαν.

Έπειτα, υπήρχαν κι οι εταιρείες καταβολής πληρωμών. Οι ΗΠΑ απευθύνθηκαν στο PayPal και είπανε: “Σταματείστε την μεταφορά χρημάτων προς το WikiLeaks, διαφορετικά θα σας κάνουμε τη ζωή δύσκολη.” Και το PayPal διέκοψε τις πληρωμές προς το WikiLeaks. Και μετά πήγαν στη Visa και την Mastercard και τους υποχρέωσαν να διακόψουν τις πληρωμές προς το WikiLeaks. Άλλοι άρχισαν να μαζεύουν λεφτά για λογαριασμό του WikiLeaks και κλείσανε και τους δικούς τους λογαριασμούς. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, ίσως μπορεί κάτι να γίνει. Υπάρχει μία εταιρεία στην Ισλανδία, η οποία άρχισε να μαζεύει λεφτά για λογαριασμό του WikiLeaks, κι έτσι η Visa και η Mastercard έκλεισαν το λογαριασμό της. Δεν μπορούσε πλέον να δεχθεί χρήματα ούτε από τους ίδιους της τους πελάτες. Τώρα, βέβαια, εκείνη η εταιρεία μηνύει, απ' ότι φαίνεται, τη Visa και την Mastercard, στα πλαίσια του νόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διότι η Visa και η Mastercard μαζί έχουν ένα σχεδόν-μονοπώλιο. Δεν τους επιτρέπεται να αρνούνται αυθαίρετα τις υπηρεσίες τους σε κανέναν.

Αυτό είναι, λοιπόν, ένα παράδειγμα για το πως πρέπει να είναι τα πράγματα για όλα τα είδη υπηρεσιών που χρησιμοποιούμε στο Διαδίκτυο. Αν είχατε νοικιάσει ένα μαγαζί για να μοιράζετε δηλώσεις σχετικά με τις απόψεις σας, ή και οποιοδήποτε άλλο είδος πληροφοριών που μπορείτε νομίμως να διανέμετε, ο ιδιοκτήτης δεν θα μπορούσε να σας πετάξει έξω, απλώς επειδή δεν του άρεσαν αυτά που λέτε. Εφόσον συνεχίζετε να πληρώνετε το ενοίκιο, έχετε το δικαίωμα να συνεχίζετε σε εκείνο το μαγαζί, για όλη την προσυμφωνηθείσα, βάσει συμβολαίου, χρονική περίοδο. Έχετε, λοιπόν, κάποια δικαιώματα τα οποία μπορείτε να ασκήσετε. Ούτε θα μπορούσαν να σας κόψουν το τηλέφωνο διότι στην τηλεφωνική εταιρεία δεν αρέσουν αυτά που λέτε, ή επειδή σε κάποια πανίσχυρη οντότητα δεν άρεσαν αυτά που είπατε και απείλησε την τηλεφωνική εταιρεία. Όχι! Εφόσον πληρώνετε τους λογαριασμούς και υπακούτε σε κάποιους βασικούς κανόνες, δεν μπορούν να σας κόψουν την τηλεφωνική γραμμή. Αυτό θα πει να έχει κανείς μερικά δικαιώματα!

Αν, όμως, μεταφέρουμε τις δραστηριότητές μας από τον φυσικό κόσμο στον εικονικό κόσμο, τότε, είτε διατηρούμε τα ίδια δικαιώματα και στον εικονικό κόσμο, ή διαφορετικά, έχουμε υποστεί ζημία. Έτσι, η αβεβαιότητα όλων μας των Διαδικτυακών δραστηριοτήτων αποτελεί την τελευταία από τις απειλές στις οποίες ήθελα να αναφερθώ.

Θα ήθελα, τώρα, να πω ότι για παραπάνω πληροφορίες σχετικά με το ελεύθερο λογισμικό, κοιτάξτε στο gnu.org. Κοιτάξτε, επίσης, στο fsf.org, που είναι ο ιστότοπος του Ιδρύματος Ελεύθερου Λογισμικού. Μπορείτε να το επισκεφθείτε και να βρείτε πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να μας βοηθήσετε, για παράδειγμα. Μπορείτε, επίσης, να γίνετε και μέλος του Ιδρύματος Ελεύθερου Λογισμικού μέσω αυτού του ιστότοπου. […] Υπάρχει επίσης και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού, στο fsfe.org. Μπορείτε επίσης να γίνετε μέλη στο FSF Europe. […]