Strijden Tegen 'Digital Rights Mismanagement'
(Of “Digital Restrictions Management”, zoals we het nu noemen)

door Richard Stallman

Voor het eerst verschenen in BusinessWeek Online.

In 1989, in een heel andere wereld, schreef ik een eerste versie van de GNU General Public License, een licentie die gebruikers vrijheid geeft. Deze GNU GPL licentie geeft het best weer wat de normen en waarden zijn van de vrije software beweging door vier fundamentele vrijheden voor de computergebruiker te waarborgen. Dit zijn de vrijheden om 0) het programma te draaien wanneer jij dat wil; 1) de code te bestuderen en veranderen zoals jij dat wilt; 2) kopieën te maken en uit te geven; 3) en gewijzigde versies uit te geven wanneer je dat wilt.

Iedere licentie die deze vrijheden geeft is een vrije software licentie. De GNU GPL gaat nog verder: het beschermt deze vrijheden voor alle gebruikers van alle versies van het programma door te verbieden dat tussenpersonen deze vrijheden via andere licenties dit kunnen ontnemen. De meeste onderdelen van het GNU/Linux besturingssysteem, inclusief het Linux-onderdeel wat in 1992 vrije software werd, zijn nu verkrijgbaar onder de GPL versie 2 licentie die uitkwam in 1991. En thans, met juridische begeleiding van professor Eben Moglen, ben ik versie 3 van de GNU GPL aan het ontwerpen.

GPLv3 moet opboksen tegen nieuwe bedreigingen van onze vrijheid. Bedreigingen die we in 1989 niet konden voorzien. De volgende generatie computers, en vele andere producten die krachtige computers bevatten, worden erop ontworpen om onze vrijheden te ontnemen nog voor we ze kopen—het ontwerp is zodanig dat het ons beperkingen oplegt in het gebruik van die apparatuur.

Allereerst was er de TiVo (harddisk videorecorder, bekend in de VS). Men ziet dit als een apparaat wat TV-programma's op kan nemen maar het bevat een complete computer met daarop GNU/Linux. Zoals de GPL voorschrijft kun je de broncode van het systeem krijgen, de code compileren en installeren. Maar zodra je een gewijzigde versie installeert werkt de TiVo niet meer door een ingebouwd mechanisme dat erin zit om jou te saboteren. Vrijheid nummer 1, de vrijheid om software naar willekeur te kunnen veranderen, is een wassen neus geworden.

Daarna volgde Treacherous Computing (“Verraderlijk computeren”), verkocht als Trusted Computing (“Vertrouwelijk computeren”) wat inhoudt dat bedrijven jouw computer kunnen vertrouwen omdat die doet wat zij willen. Het stelt sites op het Internet in staat om te achterhalen welk programma jij aan het draaien bent; als je dat programma veranderd, of je eigen programma schrijft, zullen ze weigeren met je te communiceren. Opnieuw wordt vrijheid nummer 1 hiermee een wassen neus.

Microsoft had een mechanisme, Palladium genaamd, die een toepassing in staat stelde gegevens te “verzegelen” zodat geen enkel ander programma er bij kan. Wanneer Disney zo zijn films gaat verspreiden zul je niet in staat zijn je wettelijke recht op “fair use” uit te oefenen, ook niet “de minimis”. Wanneer een toepassing je gegevens op deze manier zou vastleggen is er sprake van een totale afscherming door de fabrikant. Ook dit helpt vrijheid nummer 1 om zeep — wanneer gewijzigde versies van een programma niet dezelfde gegevens kunnen benaderen is er dus geen sprake van het wijzigen van een programma om te doen wat jij wilt. Iets wat op Palladium lijkt staat op de rol voor een volgende versie van Windows.

AACS, het “Advanced Access Content System,” wat aan de man wordt gebracht door Disney, IBM, Microsoft, Intel, Sony en anderen heeft tot doel HDTV opnames te beperken—met de bijbehorende software—zodat opnames alleen gebruikt kunnen worden zoals de fabrikanten dat willen. Sony werd vorig jaar ontmaskert met de installatie van een “rootkit” op miljoenen computers waarbij ze niet vertelden hoe je die weer kon verwijderen. Sony heeft inmiddels zijn lesje geleerd: ze zullen de “rootkit” nu installeren vóórdat je de computer koopt en die zul je niet kunnen verwijderen. Zo'n opzet vereist dat een dergelijk apparaat “robuust” is—wat betekent dat je het niet kunt veranderen. De bouwers zullen zeker ook GPL-software daarin willen stoppen, waarmee vrijheid nummer 1 weer geweld wordt aangedaan. Dit idee zou ge-“AACSed,” moeten worden en een boycot van HD DVD en Blu-ray systemen is al aangekondigd (http://bluraysucks.com/ [gearchiveerd]).

Het is een teken van een falende regering wanneer men toestaat dat een aantal zakenmensen onze vrijheid kunnen afnemen ten behoeve van hun winst. Maar tot nu toe hebben de meeste regeringen, onder leiding van de VS, gereageerd als betaalde hulpjes voor dit soort plannen in plaats van als politieman. De auteursrechtenlobby heeft er zo goed voor gezorgd dat hun verwrongen ideeën over goed en kwaad tussen de oren van de mensen komen dat menigeen moeite zal hebben met het idee dat individuele rechten belangrijker zijn dan de winsten van dit soort ondernemers.

Gezien deze bedreigingen van onze vrijheid, wat staat de vrije software gemeenschap nu te doen? Sommigen beweren dat we moeten accepteren dat men software verspreidt op een manier die geen gewijzigde versies toestaat omdat dit de populariteit van onze software ten goede zal komen. Sommigen verwijzen naar onze software met de term “open source (open broncode)”, een a-morele benaming die als hoogste doel alleen goede en betrouwbare software voorstaat. Indien we toestaan dat ondernemers vrije software gebruiken om ons te beperken zal deze “open source DRM” daar héél goed voor kunnen zorgen. Diegenen met de macht zouden profiteren van het systeem van met elkaar delen van broncode en het verbeteren ervan. Wij zouden die broncode ook kunnen lezen. Lezen en huilen, omdat we een gewijzigde versie niet kunnen draaien. Voor wat betreft de doelstellingen van de vrije software beweging —vrijheid en gemeenschap—, zou een concessie op dit gebied het falen ervan betekenen.

We hebben het GNU besturingssysteem gemaakt met het doel onze computers vrijelijk te kunnen gebruiken om daarmee in vrijheid te kunnen samenwerken. Het nastreven van populariteit voor onze software door deze vrijheden op te geven zou een tegengesteld doel dienen, hoogstens zouden we ons ego strelen. Daarom werken we aan versie 3 van de GNU GPL. Om zo de vrijheid te waarborgen om broncode te kunnen veranderen en dit ook daadwerkelijk te kunnen toepassen.

De discussie over GPL v3 is onderdeel van een meer algemene discussie over DRM (digitale toegangsrechten) versus jouw grondrechten. DRM is er om de winsten te waarborgen voor diegenen die ze toepassen. Hun winst is echter ondergeschikt aan de rechten van miljoenen mensen om in vrijheid te leven; het streven naar winst, waar op zich niets verkeerds aan is, kan geen vergoelijking zijn voor het wegnemen van het recht van mensen om zelf de baas te zijn over hun eigen technologie. Het verdedigen van die vrijheid houdt onder andere in dat DRM tegen moet worden gehouden.