15 jaar vrije software

Het is precies 15 jaar geleden dat we de vrije software beweging en het GNU project hebben gestart. Er is veel gebeurd in die tijd.

Het was in 1984 onmogelijk een moderne computer te gebruiken zonder de installatie van een privaat besturingssysteem, die je alleen met beperkingen kon aanschaffen. Niemand mocht programma's met andere gebruikers delen en praktisch niemand kon software wijzigen zodanig dat het aan zijn wensen voldeed. De eigenaars van de software hadden muren opgetrokken om ons van elkaar te scheiden.

Het GNU project is gestart om dit tegen te gaan. Met als eerste doel: het ontwikkelen van een besturingssysteem dat op Unix leek, geschikt was voor meerdere platformen en uit 100% vrije software zou bestaan. Geen 95%, geen 99,5% maar 100%—zodat gebruikers vrij zouden zijn om het hele systeem te kopiëren en de vrijheid zouden hebben het willekeurig aan te kunnen passen en zo wellicht hun steentje bij te dragen. De naam GNU is een afkorting van de zinssnede “GNU's Niet Unix”—een soort hommage aan de techniek van Unix die tegelijk zegt dat GNU toch anders is. Technisch gezien is GNU bijna hetzelfde als Unix. Maar in tegestelling tot Unix geeft GNU de gebruikers vrijheid.

Het heeft jaren van hard werk door honderden programmeurs gekost om dit besturingssysteem te ontwikkelen. Sommigen werden daarbij betaald door de Free Software Foundation anderen door bedrijfjes in de vrije software maar de meesten waren vrijwilligers. Een paar zijn beroemd geworden, de meesten zijn redelijk bekend binnen de gemeenschap van hackers die hun werk gebruiken of aanvullen. Allemaal hebben ze gewerkt om de kracht van het computernetwerk tot zijn volle recht te laten komen ten behoeve van de mensheid.

In 1991 werd de laatste belangrijke component van een Unix-achtig systeem ontwikkeld: Linux, de vrije kernel, geschreven door Linus Torvalds. Tegenwoordig wordt de combinatie GNU en Linux gebruikt door miljoenen mensen over de hele wereld en z'n populariteit neemt nog steeds toe. Deze maand hebben we versie 1.0 van GNOME GNOME aangekondigd, het GNU grafische bureaublad, waarvan we hopen dat het het GNU/Linux systeem net zo makkelijk in gebruik maakt als andere besturingssystemen.

Maar die vrijheid is niet verzekerd. De wereld draait door en we kunnen er niet van uit gaan dat we die vrijheid over vijf jaar nog hebben, alleen maar vanwege het feit dat we hem nu hebben. Vrije software heeft nog vele uitdagingen en gevaren voor de boeg. Het zal nog hard werken worden om onze vrijheid te verdedigen net zoals het hard werken was om die vrijheid te verkrijgen. Ondertussen is het besturingssysteem slechts het begin—nu zullen we de toepassingen toe moeten voegen voor alles wat gebruikers met hun computer willen doen.

In volgende columns zal ik uitweiden over specifieke uitdagingen voor de vrije software gemeenschap en andere aspecten die van invloed zijn op de vrijheid van computergebruikers, alsook over ontwikkelingen op het gebied van het GNU/Linux besturingssysteem.