Het zijn niet de Gates, het zijn de barriëres

door Richard Stallman

Zoveel aandacht voor de pensionering van Bill Gates is naast de kwestie. Het gaat helemaal niet om Gates of Microsoft. Waar het echt om gaat, is het onethisch systeem van beperkingen dat Microsoft—evenals vele andere software bedrijven—oplegt aan zijn klanten.

Deze uitspraak mag U verbazen, want veel mensen die geïnteresseerd zijn in computers, hebben sterke gevoelens betreffende Microsoft. Zakenmensen en hun tamme politici bewonderen het succes waarmee het een imperium heeft opgebouwd over de rug van zovele computer gebruikers. Velen buiten het computer gebied kennen de geboekte vooruitgang toe aan Microsoft die het enkel uitbuitte, zoals het goedkoop en snel maken van de computers, met gebruiksvriendelijke grafische interfaces.

Gates won het aanzien van anderen dankzij zijn liefdadigheidswerk in de gezondheidszorg in arme landen. De LA Times bericht, dat deze stichting jaarlijks vijf to tien percent van zijn geld uitgeeft en de rest investeert, soms in bedrijven die, zo beweert het, zware milieuschade aanrichten en ziektes veroorzaken in diezelfde arme landen. (2010: De Gates Foundation steunt de agrarische gigant Cargill met een project wat genetisch gemanipuleerde gewassen promoot in Afrika.)

Vooral veel computerliefhebbers haten Gates en Microsoft. Ze hebben voldoende redenen hiervoor. Mircrosoft doet aanhoudend aan concurrentievervalsing en werd hiervoor al tot drie keer toe veroordeeld (Bush, die ervoor zorgde dat Microsoft met rust werd gelaten voor de tweede veroordeling in de Verenigde Staten werd uitgenodigd in het Microsoft hoofdkwartier om fondsen te verzamelen voor de verkiezingen in 2000. In Groot-Brittanië heeft Microsoft een hoofdkantoor in het kiesdistrict van Gordon Brown. Beide zijn legaal, beide zijn potentieel corrupt.)

Veel gebruikers haten de “Microsoft belasting”, de wurgcontracten die maken dat je enkel een computer kan kopen met Windows, en hiervoor betaalt, ook al gebruik je het niet. (In sommige landen is het mogelijk om een terugbetaling te krijgen, maar de benodigde inspanning is enorm.) Er is ook nog de zogenaamde “Digital Restrictions Management”: software, speciaal ontwikkeld om je de vrije toegang tot je eigen bestanden te ontzeggen. (Toenemende beperkingen voor de gebruiker lijken trouwens de grootste vooruitgang in Vista.)

Dan zijn er nog de onnodige incompatibiliteiten en belemmeringen voor het samenwerken met andere software. (Dit is de reden dat de EU Microsoft verplicht om interface-specificaties te publiceren.) Dit jaar heeft Microsoft de standaardisatie commissies volgestouwd met stromannen om een ISO-certificaat van zijn onhandelbare, niet-implementeerbare en gepatenteerde “open standaard” te krijgen (De EU heeft hier een onderzoek naar gestart).

Deze acties zijn natuurlijk verachtelijk maar zeker geen geïsoleerde gebeurtenissen. Het zijn de symptomen van een dieper kwaad dat de meeste mensen niet zien: dat van de private software.

Microsoft's software wordt verspreid middels licenties die ervoor zorgen dat de gebruikers verdeeld en hulpeloos blijven. De gebruikers zijn verdeeld omdat het hun verboden is om kopiën te delen met iemand anders en ze zijn hulpeloos omdat ze de broncode niet kunnen krijgen die ontwikkelaars kunnen lezen en wijzigen.

Als je een ontwikkelaar bent die de software wilt veranderen, voor jezelf of iemand anders, dan kan dit niet. Als je een bedrijf hebt en je wil een ontwikkelaar betalen om de software aan te passen aan je wensen, dan kan dit niet. Als je het kopieert om een vriend te helpen, wat gewoon vriendelijk en hulpvaardig is, dan noemen ze je een “piraat”. Microsoft wil ons doen geloven dat je naaste helpen gelijk staat aan het enteren van een schip.

Het belangrijkste dat Microsoft gedaan heeft, is het bevorderen van dit sociaal onrechtvaardig systeem. Gates is hier persoonlijk bij betrokken, vanwege zijn beruchte open brief waarin hij computergebruikers vervloekte die zijn software met elkaar delen. In feite zei hij: “Wanneer jullie me niet toelaten om je verdeeld en hulpeloos te houden, dan schrijf ik geen software meer en hebben jullie niets meer. Geef je over of je bent verloren!”

Maar Gates heeft private software niet uitgevonden, en duizenden andere bedrijven doen precies hetzelfde. Het is verkeerd— eender wie het doet. Microsoft, Apple, Adobe en de rest, bieden software aan die hun macht geeft over jou. Veranderingen van bestuurders of bedrijven is niet belangrijk. Wat we moeten veranderen, is dit systeem.

Dat is waar het de Free Software Foundation (Stichting Vrije Software) om gaat. “Free” verwijst naar vrijheid: we schrijven en publiceren software waarbij de gebruikers vrij zijn om deze te delen en te wijzigen. We doen dit systematisch, omwille van de vrijheid; sommigen van ons betaald, velen als vrijwilligers. We hebben al volledig vrije besturingssystemen, zoals GNU/Linux. Ons doel is het leveren van een volledig gamma van bruikbare vrije software, zodat er geen computer gebruiker zijn vrijheid zal moeten afstaan om software te kunnen gebruiken.

Toen ik in 1984 de Free Software Foundation oprichtte, was ik nauwelijks op de hoogte van Gates z'n brief. Maar ik hoorde soortgelijke eisen van anderen, en ik had een antwoord: “Als uw software ons verdeeld en hulpeloos houdt, maak het dan alstublieft niet. We zijn beter af zonder. We zullen andere manieren vinden om onze computers te kunnen gebruiken en onze vrijheid te behouden.”

In 1992, toen het GNU-besturingssysteem werd voltooid met de Linux kernel, moest je een specialist zijn om het systeem te kunnen gebruiken. Nu is GNU/Linux gebruiksvriendelijk: in delen van Spanje en India wordt het standaard gebruikt in de scholen. Tientallen miljoenen gebruiken het, over de hele wereld. Jij kan het ook gebruiken.

Gates mag dan weg zijn, de muren en barrières van private software, die hij hielp creëren, bestaan nog steeds—to nu toe. Ze ontmantelen is onze missie.